Tentoonstelling — 9 feb t/m 18 aug 2019

Groot overzicht van de toonaangevende en veelzijdige kunstenaar Jacqueline de Jong. ‘Pinball Wizard’ toont de historische ontwikkeling van haar oeuvre. Hierin schakelt zij moeiteloos tussen diverse stijlen: van expressionistische schilderkunst tot nieuwe figuratie en pop art. Het werk van Jacqueline de Jong wordt gepresenteerd in combinatie met werken uit de collectie van het Stedelijk Museum.

De toonaangevende beeldend kunstenaar, vormgever en oud-medewerker van het Stedelijk Museum heeft, sinds de jaren zestig van de vorige eeuw, een veelzijdig oeuvre opgebouwd. Pinball Wizard: The Work and Life of Jacqueline de Jong toont in 13 zalen het veelzijdige oeuvre dat zij sinds de jaren zestig heeft opgebouwd, waarin zij moeiteloos schakelt tussen expressionistische schilderkunst, nieuwe figuratie en pop art. Ook de schaal varieert: van kleine dubbelluikjes waarop een dag uit het leven van de kunstenaar wordt beschreven tot monumentale doeken waarin een absurde, vaak gewelddadige en erotische wereld regeert. Er wordt ook aandacht besteed aan de wijze waarop De Jong opereerde in avant-garde netwerken binnen en buiten Europa, waaronder de geëngageerde Situationist Internationale. 

De 13 ruimtes in de tentoonstelling bevatten een mix van sleutelwerken van De Jong en werken uit de Stedelijk-collectie, samen met nog niet eerder getoond archiefmateriaal.

Jacqueline de Jong, ‘Off season’, 1986. Collectie van de kunstenaar. Courtesy Dürst Britt & Mayhew, Den Haag (NL) / Château Shatto, Los Angeles (US).
Jacqueline de Jong, ‘Off season’, 1986. Collectie van de kunstenaar. Courtesy Dürst Britt & Mayhew, Den Haag (NL) / Château Shatto, Los Angeles (US).

Verdieping

BAND MET HET STEDELIJK MUSEUM

Als directeur Willem Sandberg in 1958 Jacqueline de Jong aanstelt als medewerker toegepaste kunst (1958-1960), ontstaat een bijzondere band met het Stedelijk. Haar bewondering voor de collectie van het museum groeit, en als autodidact fungeert die collectie als een leerschool voor haar eigen werk. Dit maakt het feit dat De Jong nu haar werk samen met werk uit de collectie tentoon gaat stellen in het Stedelijk, extra speciaal.

De kunstenaar beweegt zich als een ware ‘Pinball Wizard’ door de collectie van het Stedelijk en plaatst haar werk naast dat van kunstenaars die haar geïnspireerd en beïnvloed hebben zoals Vieira da Silva, Chaim Soutine, Jean Dubuffet, R.B. Kitai, Kazimir Malevich en Wassily Kandinsky. Het resultaat is een mix van meesterwerken van De Jong en nog nooit eerder getoonde werken en sleutelwerken uit de collectie van het Stedelijk aangevuld met tekeningen, kunstenaarsboeken, vormgeving en archiefmateriaal van de kunstenaar.

Jacqueline de Jong was van eind 1960 tot 1971 in Parijs actief in een netwerk van kunstenaars en produceerde diverse affiches, waaronder in mei ’68 tijdens de Parijse studentenrevolte. Zij initieerde en organiseerde tevens Happenings met Jean-Jacques Lebel, en andere events en tentoonstellingen. Sinds 1971 woont en werkt De Jong in Nederland en Frankrijk. 

Jacqueline de Jong, ‘Op de Queue nemen’, 1977. Collectie van de kunstenaar. Courtesy Dürst Britt & Mayhew, Den Haag (NL) / Château Shatto, Los Angeles (US).
Jacqueline de Jong, ‘Op de Queue nemen’, 1977. Collectie van de kunstenaar. Courtesy Dürst Britt & Mayhew, Den Haag (NL) / Château Shatto, Los Angeles (US).

om deze video te bekijken.

Het Stedelijk Museum vindt het belangrijk om toonaangevende vrouwelijke kunstenaars een groter podium te geven. Dat geldt zeker ook voor Jacqueline de Jong. We zijn bijzonder trots dat we een groot overzicht van haar werk kunnen laten zien. Zeker nu ze internationaal door een nieuwe generatie is ontdekt. Het was uniek om samen met De Jong door de collectie van het Stedelijk te gaan op zoek naar haar netwerk en inspiratiebronnen. Het geeft een heel nieuw perspectief op de kunstgeschiedenis waarin we De Jong vanaf nu niet meer kunnen wegdenken.

— Samensteller van de tentoonstelling Margriet Schavemaker

Het werk van Jacqueline de Jong is door de decennia heen altijd verzameld en gevolgd, maar sinds de laatste decennia en vooral sinds de aankoop van De Jongs archief door Beinecke Library of Rare Books and Manuscripts in Yale University in 2012 is er internationaal veel aandacht voor haar werk. Het leidde recent tot tentoonstellingen in onder meer New York, Malmö, Toulouse en Parijs en tot publicaties en aankopen maar heeft tot op heden nog weinig aandacht in Nederland gehad.

AVANT-GARDE NETWERKEN

Bijzonder is de wijze waarop Jacqueline de Jong opereerde in avant-garde netwerken binnen en buiten Europa. Van de eerste ontmoetingen met kunstenaars als Germaine Richier en Vieira da Silva tijdens haar jeugd, via haar kosmopolitische ouders die een toonaangevende verzameling van avant-garde kunst hadden, tot deelname aan de Gruppe Spur en de Internationale Situationniste. De Jong maakte naam met het tijdschrift The Situationist Times: een multi-disciplinair, speels magazine vol fotografische en getekende beelden, gewijd aan verschillende thema’s zoals de knoop, de ring en het labyrint. Deze ‘topologieën’ zijn een alternatieve vorm van kennis: een non-Euclidisch systeem dat zich beweegt in het veld van paradoxen, misverstanden en contradicties. Voor de hedendaagse toeschouwer zijn de enorme ‘vergelijkende’ beelddatabanken, waarvoor de Jong soms maandenlang onderzoek deed, tevens een fascinerende voorbode van het internet.

Jacqueline de Jong, ‘Tournevicieux cosmonautique (les âmes les plus confuses se retrouvent un matin conditionés par un peu de pésanteur) (private life of cosmonauts)’, 1966. Particuliere collectie. Courtesy de kunstenaar.
Jacqueline de Jong, ‘Tournevicieux cosmonautique (les âmes les plus confuses se retrouvent un matin conditionés par un peu de pésanteur) (private life of cosmonauts)’, 1966. Particuliere collectie. Courtesy de kunstenaar.

Recente artikelen & interviews

De afgelopen jaren staat het werk en leven van Jacqueline de Jong veelvuldig in de belangstelling. Sinds de aankoop van haar archief door de Yale University Beinecke Rare Book & Manuscript Library in 2012 is De Jongs werk geëxposeerd in toonaangevende musea en galeries in binnen- en buitenland. Lees hier een selectie van recente artikelen, interviews en kritieken die de afgelopen jaren zijn verschenen.
Ga naar het overzicht

Extra

Een groot deel van de monumentale serie werken getiteld Upstairs Downstairs die Jacqueline de Jong voor de de Stopera in Amsterdam maakte in 1986 is te zien in de vernieuwde tentoonstelling Ruis! (Frans Halsmuseum, Haarlem 2 feb - 16 juni 2019). 

GROEPSRONDLEIDINGEN

Bezoek de tentoonstelling Pinball Wizard - The Work and Life of Jacqueline de Jong met een rondleiding. Van beginner tot kenner: een rondleiding biedt voor iedereen en verfrissend perspectief. De rondleider neemt je mee langs haar werk, dat getoond wordt in relatie tot andere kunst uit de collectie van het Stedelijk.
Meer info 

De tentoonstelling Jacqueline de Jong – Pinball Wizard is mede tot stand gekomen dankzij de steun van het Mondriaan Fonds, dat middels het experimenteerreglement bijdroeg aan het honorarium van de kunstenaar.