Ulay Was Here

Pionier van Polaroid-fotografie

Ulay’s oeuvre is geworteld in de fotografie. Hij begon zijn artistieke carrière met een zoektocht naar zijn genderidentiteit, en deed dit via zijn lichaam. Dat resulteerde aanvankelijk in series aforismen, visuele poëzie, Polaroidfoto's en performances, aanvankelijk zonder publiek. Ulay nam honderden zelfportretten en verkende zijn lichaam door op zijn huid te schrijven, het te versieren, te doorboren en erin te snijden. Zijn onderwerp en zijn benadering waren compleet nieuw, en ook de manier waarop hij de camera gebruikte als hulpmiddel om zijn identiteit te onderzoeken. Daarnaast stelde hij vragen over wat een man of vrouw is, zoals in de Polaroid-serie S'he, waarin hij half als man, half als vrouw poseert. Ulay zou zijn leven lang zijn identiteit onderzoeken, en betrok daarin ook wat het betekent om de ‘ander’ te zijn, of het nu iemand van een ander geslacht is of iemand uit een minderheid.

Van fotografie naar performances

Gaandeweg zou Ulay zijn fotografie steeds meer vermengen met performances, eerst voor een heel klein, daarna voor een groter publiek. Een van de indrukwekkendste foto-performances is de serie FOTOTOT uit 1975-76, waarin hij in het bijzijn van toeschouwers foto’s langzaam laat verdwijnen door het licht. Die vermenging van fotografie en performance groeide vervolgens uit tot een volledige concentratie op het medium performance. Met Marina Abramović zette hij baanbrekende stappen op het gebied van de performancekunst, waarbij ze elkaar naar steeds extremere hoogten brachten in het verkennen van hun emotionele en fysieke uithoudingsvermogen. Ook in Ulay’s performances na zijn samenwerking met Marina bleef zijn lichaam het onderwerp van zijn onderzoek.

Betrokken bij sociale kwesties

Ulay was altijd betrokken bij de wereld om hem heen. In een van zijn eerste acties in 1976 stal hij het lievelingsschilderij van Hitler uit een Berlijns museum en bracht het tijdelijk onder bij een Turkse familie, om zo aandacht te vragen voor minderheden. In de jaren 70 in Amsterdam figureerden vaak drag queens en transgender mensen in zijn werk, en maakte hij fotoseries over de kritische en geestige graffiti op de muren (de ‘huid’) van de stad. Rond 2004 raakte hij op een zeer persoonlijk vlak maar ook uit maatschappelijk engagement betrokken bij projecten over het wereldwijde gebrek aan drinkwater.

Speciale band met Amsterdam

Ulay werd in 1943 in Solingen, Duitsland geboren. Als jonge Duitser, met een vader die in twee wereldoorlogen had gediend en een moeder die getraumatiseerd uit de laatste kwam, verruilde hij in 1968 het complexe Duitsland voor Amsterdam, de stad die hem aantrok vanwege provo, de vriendelijkheid en het ‘constructief’ soort anarchisme. Hij ontmoette er Marina Abramović en fotografeerde haar eerste performance. In Amsterdam was hij betrokken bij een nieuw op te richten instelling voor hedendaagse kunst: de Appel. Hij zou er in het bestuur komen en er zelf vele performances houden. Aan die band met de Appel wordt in de tentoonstelling een speciale zaal gewijd, waar drie hedendaagse kunstenaars die zich verwant voelen aan Ulay werk laten zien.

Here is Ulay with

Georgia Sagri

Pierre Bal-Blanc ft. Nilbar Güreş a.o.

Lotte Reimann

Hoe is Ulay vandaag nog aanwezig? De veelzijdige kunstenaar was een sleutelfiguur in de totstandkoming van o.a. De Appel, die werd opgericht in 1975 in Amsterdam. Behalve dat Ulay bijdroeg aan de Appel met zijn memorabele werken en woorden, was hij een belangrijke adviseur voor de oprichters. En zijn ziel, zijn spirit geeft ons moed om ruimte en tijd te blijven maken om cruciale vragen te stellen, vragen over leven, dood, uiterlijk, verdwijning, archivering, kunst, anti-kunst, de samenleving en haar irritaties. In het Stedelijk Museum Amsterdam transformeert de Appel één zaal in de tentoonstelling ULAY WAS HERE tot een plek waar Ulay's aanwezigheid na zijn dood wordt gedacht en gevoeld. Here is Ulay with is een collectieve inspanning van de uitgenodigde kunstenaars en ons levendige archiefmateriaal. 

Door de sluiting van het museum is het project van Lotte Reimann helaas niet in het museum te zien geweest. Lees mee over objects and people (2021) via de link hieronder.
Lees meer 

Audiotour

Deze audio tour neemt je mee door de tentoonstelling ULAY WAS HERE aan de hand van interviewfragmenten met Ulay zelf en achtergrondinformatie over zijn werk en de tentoonstelling. Luister de tour alvast online of tijdens je bezoek aan de tentoonstelling.