SEDJE HÉMON / IMRAN MIR / ABDIAS NASCIMENTO
Abstracting Parables
Tentoonstelling — 1 jul t/m 16 okt 2022
De volgende halte in de reis van sonsbeek 20→24, de internationale Arnhemse kunstmanifestatie, is het Stedelijk. Er worden in de tentoonstelling werken belicht van de Nederlands-Joodse schilder en componist Sedje Hémon, de Pakistaanse kunstenaar en ontwerper Imran Mir en de Afro-Braziliaanse schilder, dichter, essayist, toneelschrijver en politicus Abdias do Nascimento.
-
Sedje Hémon. Imran Mir. Abdias Nascimento - Abstracting Parables, tentoonstelling van Sonsbeek 20→24 in Stedelijk Museum Amsterdam, 2022. Foto Peter Tijhuis -
Sedje Hémon. Imran Mir. Abdias Nascimento - Abstracting Parables, tentoonstelling van Sonsbeek 20→24 in Stedelijk Museum Amsterdam, 2022. Foto Peter Tijhuis -
Sedje Hémon. Imran Mir. Abdias Nascimento - Abstracting Parables, tentoonstelling van Sonsbeek 20→24 in Stedelijk Museum Amsterdam, 2022. Foto Peter Tijhuis -
Sedje Hémon. Imran Mir. Abdias Nascimento - Abstracting Parables, tentoonstelling van Sonsbeek 20→24 in Stedelijk Museum Amsterdam, 2022. Foto Peter Tijhuis -
Sedje Hémon. Imran Mir. Abdias Nascimento - Abstracting Parables, tentoonstelling van Sonsbeek 20→24 in Stedelijk Museum Amsterdam, 2022. Foto Peter Tijhuis -
Sedje Hémon. Imran Mir. Abdias Nascimento - Abstracting Parables, tentoonstelling van Sonsbeek 20→24 in Stedelijk Museum Amsterdam, 2022. Foto Peter Tijhuis -
Sedje Hémon. Imran Mir. Abdias Nascimento - Abstracting Parables, tentoonstelling van Sonsbeek 20→24 in Stedelijk Museum Amsterdam, 2022. Foto Peter Tijhuis
Abstracting Parables is een manifestatie van drie verschillende historische stemmen en artistieke posities, elk met een uniek begrip van hoe abstractie kan worden vertaald in meerdere en complexe talen. De tentoonstelling brengt het werk samen van de Nederlands-Joodse schilder en componist Sedje Hémon (1923-2011), de Afro-Braziliaanse schilder, dichter, essayist, toneelschrijver en politiek activist Abdias Nascimento (1914-2011), en de Pakistaanse kunstenaar en ontwerper Imran Mir (1950-2014).
De tentoonstelling, ingericht als drie (on)afhankelijke hoofdstukken, is benaderd als een vertaalwerk, in de zin van ‘overdragen’: van betekenis naar vorm, van gedachten naar symbolen, van symbolen naar taal en van taal naar ervaringen. Centraal in deze tentoonstelling staat de relatie die Hémon, Mir en Nascimento hebben met abstractie, geometrie, spiritualiteit en geschiedenis en de manier waarop hun werken de grenzen van het modernisme uitdagen – daarmee een wereld van meerdere modernismen openend. De tentoonstelling belicht de veelzijdige oeuvres van de kunstenaars in verschillende geografische gebieden en geschiedenissen, als verhalen die esthetische, sociaal-politieke, spirituele en wetenschappelijke discoursen samenbrengen en met elkaar verbinden. Door deze posities in het Stedelijk te presenteren, kijkt het museum ook zelf kritisch naar de blinde vlekken, historische hiaten en stiltes in de eigen collectie. Het zijn de eerste solotentoonstellingen van Mir en Nascimento in Europa worden en de eerste grootschalige tentoonstelling van Sedje Hémon in Nederland in decennia.
SEDJE HÉMON. EMOTIE VAN GEEST
Voor Sedje Hémon (1923-2011) bestond haar artistieke praktijk uit een diep nadenken over natuurwetenschappen, en het verkennen van op andere manieren kennis vergaren. Haar werk werd sterk beïnvloed door haar ervaringen als overlevende van de holocaust en als lid van het verzet. Ze was opgeleid als violiste, maar opsluiting tijdens de oorlog zorgde ervoor dat zij fysiek niet in staat was om te spelen. Ze richtte toen haar aandacht op het schilderen – zonder ooit de muziek te verlaten. Deze tentoonstelling, die de titel ontleent aan haar schilderij Emotion of Spirits, richt zich op het werk dat Hémon in de jaren vijftig en zestig maakte.
In die tijd ontwikkelde zij een ingewikkelde methode om haar schilderijen te vertalen in partituren. Hémon beschreef ze als muzikale composities, en hun abstracte vormen moeten als zodanig worden gelezen, namelijk in relatie tot muzikale parameters als duur, toonhoogte en timbre. Haar beeldende werken kunnen muzikaal worden uitgevoerd volgens een systeem dat ze zelf ontwikkelde. Hémon streefde ernaar om de gemeenschappelijke oorsprong en intersectionaliteit van alle kunsten en wetenschappen aan te tonen, wat uitmondde in haar theorie over de ‘integratie van de kunsten’.
Met steun van kunsthistoricus en adjunct-directeur van het Stedelijk Hans Jaffé, schonk Hémon rond 1960 twintig werken op papier aan het Stedelijk. Hoewel Hémons werk internationaal is geëxposeerd, onder meer tijdens Documenta 14 (2017), is dit haar eerste grote presentatie in Nederland.
Lees het essay van Sedje Hémon op Stedelijk Studies via de link.
Essay
IMRAN MIR. EEN WERELD DIE NIET VOLLEDIG REFLECTIEF MAAR CONTEMPLATIEF IS
Het contemplatieve karakter van het werk van kunstenaar, beeldhouwer en ontwerper Imran Mir (1950-2014) biedt inzicht in hoe natuurkunde en het sonische dynamisch met elkaar samenhangen. Net als in zijn theoretische essays, gaat hij dieper in op wiskunde in het algemeen en meetkunde in het bijzonder. Voor Mir was het beoefenen van kunst een ontsnapping aan de eisen van het dagelijks leven.
De titel van deze tentoonstelling is ontleend aan een essay geschreven door de met Mir bevriende kunstenaar en criticus Rasheed Araeen:
“It seems Imran Mir is turning his back to this mirror-image in an attempt to create a world that is not entirely reflective but contemplative, so that what emerges from it transcends the earthly needs of the body and its pictorial representation.” Rasheed Araeen, 'Beyond the Narcissism of the Self', 2014
In de grootschalige werken is te zien hoe Mir verf als materiaal inzette om te spelen met expressieve en geometrische vormen. De herhaling van een rijke woordenschat van lijnen, vierkanten, cirkels en driehoeken en de manier waarop ze met elkaar in verband worden gebracht, geven zijn werk een architecturale en sculpturale kwaliteit. De geselecteerde schilderijen en installaties drukken de rijkdom van zijn ideeën uit, met complexe geometrische vormen die abstracte talen lijken te zijn, en geven inzicht in hoe zijn werk transformeerde, van zijn eerste serie schilderijen tot zijn nieuwste werken.
Deze tentoonstelling is de eerste grote presentatie van Imran Mir in Europa. Het is bedoeld om zijn credo "What you see is what you see" weer te geven, zijn weigering van een klassieke kunsthistorische lezing van zijn werk. In plaats daarvan is het een uitnodiging om tussen zijn schilderijen te dwalen – en na te denken.
Lees het essay van Imran Mir op Stedelijk Studies via de link.
Essay
ABDIAS NASCIMENTO. EEN EVENEMENT VAN LIEFDE ZIJN
Het leven en werk van (toneel)schrijver, academicus, kunstenaar en activist Abdias Nascimento (1914-2011) is het bewijs van zijn actieve inzet voor Zwarte expressie en solidariteit, zowel artistiek als politiek. Bovenal was Nascimento een pan-Afrikaanse activist. Hij organiseerde de National Convention of Brazilian Blacks (1946) en het 1e Congress of Brazilian Blacks vier jaar later.
In dezelfde periode richtte hij het Black Experimental Theatre (1944) en het Black Arts Museum-project (1950) op, beide in Rio de Janeiro. Terwijl hij de laatste cureerde, begon hij zijn eigen creatieve werk te ontwikkelen.
In zijn kunst vond Nascimento een andere uiting van zijn onderzoek naar Afrikaanse volkeren, zowel op het continent als in de diaspora. In zijn schilderpraktijk, die meer dan vier decennia beslaat, gebruikte hij mythen, concepten en aforismen uit het oude Egypte, en van de Yoruba’s en de Ashanti’s. Zijn algehele oeuvre kan worden gezien als een overzicht van esthetische, filosofische en politieke verhandelingen over Zwartheid en weerstand, en weerstand in Zwartheid. Deze presentatie van Nascimento's werk is gestructureerd in vijf hoofdstukken en thema’s die door zijn oeuvre lopen: Activisme, Passage, Seksualiteit, Symboliek/Semiologie en Theogonie. Zijn stijl is niet onder te brengen bij figuratie of abstractie, aangezien de goden, de mens, de geometrische structuren, de spiritualiteiten en kosmogonieën die hij afbeeldt, elke poging om te categoriseren te boven gaan.
Van 1968 tot 1982 leefde hij vanwege het militaire regime in Brazilië in ballingschap. In deze periode exposeerde hij veel in onder meer de VS, waar hij ook verschillende academische functies bekleedde, zoals Professor of African Cultures aan de State University of New York. Bij zijn terugkeer in Brazilië richtte hij het Afro-Braziliaanse Studies and Research Institute (IPEAFRO) op, dat het 3e Congres van Black Culture in the Americas (1982) organiseerde. Nascimento ontving nationale en internationale onderscheidingen voor zijn werk, waaronder de Human Rights Prize van de Verenigde Naties en de speciale Toussaint Louverture Award van UNESCO, die in 2004 aan hem en aan dichter, auteur en politicus Aimé Césaire werd toegekend voor hun bijdrage aan de wereldwijde antiracismebeweging.
Lees het essay van Abdias Nascimento op Stedelijk Studies via de link.
Essay
CONTEXTUALISATION ROOM
Voor de dwalende geesten biedt de tentoonstelling midden in het circuit een ‘Contextualisation Room’ waar artistieke fragmenten van de drie kunstenaars laten zien hoe ze met elkaar verbonden zijn via overkoepelende thema's als verzet, kosmos en geluid. Hier bevindt zich ook Parasite Radio, het programma van sonsbeek20→24 in de (digitale) ether. De tentoonstelling heeft ook een sonische route, die fungeert als een mixtape en je door de werelden van Hémon, Nascimento en Mir leidt. Met bijdragen van vrienden, familieleden, kunstenaars en opeenvolgende generaties – stemmen die de herinnering en praktijk van deze kunstenaars vandaag de dag levend houden.
PROGRAMMA OPENINGSDAGEN
De openingsdagen op vrijdag 1 en zaterdag 2 juli worden gevierd met een reeks gesprekken en interventies over Abdias Nascimento, Imran Mir en Sedje Hémon, met uiteenlopende sprekers, waaronder Elmyra van Dooren, Zippora Elders, Claire van Els, Krista Jantowski, Elisa Larkin Nascimento, Aude Christel Mgba, Nighat Mir, Bonaventure Soh Bejeng Ndikung en Romy Rüegger.
PUBLICATIES
De tentoonstelling wordt begeleid door drie readers, één over elk van de kunstenaars, uitgegeven door Archive Books. De bijdragende auteurs zijn Elmyra van Dooren, Keyna Eleison, Natasha Ginwala, Lélia Gonzalez, Negarra Kudumu, Elisa Larkin Nascimento, Abdias Nascimento, Cannach MacBride, Marianna Maruyama, Momtaza Mehri, Nighat Mir, Quddus Miranga, Kabengele Munvi, Gwen Parry, Nafisa Rizvi, Romy Rüegger, Maurice Rummens, Peter Wapperom en Olabiyi Yai.
Lees de essays van Sedje Hémon, Imran Mir en Abdias Nascimento op Stedelijk Studies.
Essays
OVER SONSBEEK
Door het tijdsbestek tot 2024 uit te breiden en een vertragingsproces in gang te zetten, organiseert sonsbeek20→24 een continu publiek en educatief programma gechoreografeerd op verschillende schalen, dat een reeks demonstraties, evenementen, lezingen, workshops, uitvoeringen en luistersessies omvat. sonsbeek20→24 zet zich in voor het aangaan van langdurige relaties tussen kunstenaars en hun praktijken, lokale gemeenschappen en instellingen, evenals verschillende openbare plekken en hun dagelijkse bezoekers. Het curatorial framework van sonsbeek20→24, gecentreerd rond arbeid en zijn soniciteiten, verbindt een duizendjarige geschiedenis door tijden en geografieën met het huidige moment, door middel van een veelheid aan stemmen, geluiden en vibraties. Het nodigt ons uit om te luisteren naar de geluiden die zijn gedegradeerd tot de ‘randen’ van het ‘hoofd’motief, naar de gefluisterde verhalen, naar de geluiden die door middel van zang en vertellingen worden doorgegeven, en naar belichaamde verhalen. Een editie met de afwezigheid van het dominante beeld en die bijzondere aandacht vestigt op wat anders is geschreven – in zang, spel, uitvoering, dans, zorg, polyfone ritmes en meerdere moederloze tongen waardoor herinneringen, tradities, spiritualiteiten, hele kosmologieën, oceanen en woestijnen doorkruisen. Deze editie wil de complexe arbeidsverhoudingen en ongelijkheden blootleggen die laten zien wie (on)gezien is, wie (on)misbaar is, wie ons applaus waard lijkt en wie kruiperig zwijgt. www.sonsbeek20-24.org
CREDITS
Sedje Hémon. Imran Mir. Abdias Nascimento. Abstracting Parables is samengesteld door Amal Alhaag en Aude Christel Mgba met de steun van Zippora Elders, Krista Jantowski en Stedelijk curator Claire van Els, onder artistieke leiding van Bonaventure Soh Bejeng Ndikung voor sonsbeek20→24 en Rein Wolfs voor het Stedelijk Museum Amsterdam. De tentoonstelling is gekaderd binnen de vierjaarlijkse sonsbeek20→24 “Force Times Distance: On Labour and Its Sonic Ecologies”, Arnhem, Nederland.
De tentoonstelling is ontwikkeld in samenwerking met de Sedje Hémon Stichting, Afro-Brazilian Studies and Research Institute (IPEAFRO) en de Imran Mir Art Stichting.
De tentoonstelling is een samenwerkingsproject tussen Stedelijk Museum Amsterdam en Stichting Sonsbeek.
