In de video-installaties van Hito Steyerl kun je helemaal worden meegezogen. De drie thematische stops die bij de tentoonstelling zijn ontwikkeld, helpen bij het ervaren en ontrafelen van de werken. De stops bij elk thema zijn gemarkeerd in de tentoonstelling.

Follow the money

ONTDEK HOE KUNST, KAPITALISME EN TECHNOLOGIE MET ELKAAR ZIJN VERBONDEN

Wat gebeurt er als we Hito Steyerls zoektocht naar het spoor van het geld volgen? Dan waaien er handelswinden. Kogelvormen en -gaten duiken op in hedendaagse ‘starchitecture’: gebouwen ontworpen door wereldberoemde architecten. Kunstinstellingen en militaire krachten raken dan verrassend verstrengeld. Steyerl brengt in beeld hoe kunst, kapitalisme en technologie onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het is vandaag de dag geen verrassing meer dat sommige banken spaargeld van hun klanten beleggen in wapenhandel, maar een link tussen musea, munitie en (wapen)geweld klinkt wellicht vreemder in de oren. Steyerls systeemkritiek benoemt de impact van stromend water als een flexibele tegenkracht voor zulke verstrengelde machtsstructuren, in navolging van invloedrijke uitspraken door vechtsport-icoon Bruce Lee. De voice-over in Liquidity Inc. (2014) citeert dan ook letterlijk uit de watermetafoor van Lee: ‘Water can flow, or it can crash.’ Surf op de golven van data, follow the money.

Traveling Images

AFBEELDINGEN REIZEN. HOE BEÏNVLOEDT DIT HUN BETEKENIS?

Uploaden, verzenden, downloaden, comprimeren, formatteren en bewerken: het zijn voorbeelden van manieren waarop beelden ‘reizen’. En als beelden reizen, verandert hun uiterlijk en betekenis. In haar essay In Defense of the Poor Image (2009) schrijft Hito Steyerl over beeldcultuur en de invloed van het internet daarop: ‘Poor images are poor because they are heavily compressed and travel quickly. They lose matter and gain speed.’

Met behulp van massamedia worden beelden in een steeds hoger tempo verspreid over de hele wereld, waar ze blijven circuleren. Bovendien worden beelden gebruikt en misbruikt als propaganda voor politieke en ideologische doeleinden. Deze beeldcultuur heeft een enorme invloed op hoe wij de werkelijkheid ervaren. Wat of wie een beeld vertegenwoordigt is vaak diffuus of onduidelijk en er is te weinig verantwoordelijkheidsbesef voor de context waarin beelden vandaag de dag opduiken. Met als gevolg een situatie die de voice-over in November (2004) als volgt omschrijft: ‘Not I am telling the story, but the story tells me’.

Play the Game

 SPEEL JIJ HET SPEL OF WORD JE ZELF BESPEELD?

Een wijsvinger die achteloos heen en weer swipet of een diagonaal van elkaar af bewegende duim en wijsvinger. Veel van onze bewegingen worden bepaald door de apparaten die we bedienen. We kunnen ons dus afvragen of wij daarmee niet bestuurd worden door degenen die deze apparaten hebben bedacht. Dit scenario wordt werkelijkheid in Factory of the Sun (2015): ‘But you will not play this game. It will play you.’ En: ‘This is not a game. This is reality.’ Nieuwe vormen van mediatechnologie begeven zich ver voorbij het vertrouwde concept van het beeldscherm. Ze breken uit dat kader en nemen onze leefomgeving meer en meer over: ze volgen of controleren onze bewegingen en oogsten onze data.

In How not to be seen (2013) geeft Hito Steyerl ons ‘thirteen ways of becoming invisible by disappearing’, waaronder: ‘living in a military zone’, ‘being spam caught by a filter’ en ‘being female and over 50’. Het geeft een indruk van de manier waarop Steyerl de opmars, invloed en gevolgen van hedendaagse media en technologie aan de kaak stelt: kritisch en met humor. In datzelfde werk zien we Steyerl in beeld: scrollend en swipend. Met dit soort kleine handgebaren, maar ook met vechtkunst, veiligheidsinstructies in een vliegtuig, struikelende robots en complexe choreografieën belicht Steyerl het spanningsveld tussen controle en vrijheid.