Raquel van Haver
Spirits of the Soil
Tentoonstelling — 25 nov 2018 t/m 7 apr 2019
Het Stedelijk Museum toont in 6 zalen nieuw werk van de jonge Amsterdamse kunstenaar Raquel van Haver. Spirits of the Soil is een nieuwe serie monumentale schilderijen speciaal gemaakt voor deze tentoonstelling. Het is Raquel van Havers eerste museale solotentoonstelling in Amsterdam.
Van Haver (1989, Bogotá, Colombia) maakt naar eigen zeggen ‘luide’ schilderkunst waarin ze vooral de overeenkomsten tussen groepen mensen benadrukt, met empathie voor de groepen in de marge van de samenleving.
FAVELAS, SLUMS EN BARRIOS
Speciaal voor het Stedelijk Museum maakte Van Haver een nieuwe serie monumentale schilderijen waaronder het reusachtige werk We Don’t Sleep As We Parade All Through The Night (4 bij 9 meter). Daarin verbeeldt zij op een expressieve manier haar ervaringen in de Bijlmermeer Amsterdam, waar zij woont en werkt, en reflecteert zij op haar verblijf in de ‘barrios’ en ‘favelas’ van megasteden in de Caraïben, Afrika en Latijns-Amerika. De kunstenaar maakt naar eigen zeggen ‘luide’ schilderkunst waarin ze vooral de overeenkomsten tussen groepen mensen benadrukt, met empathie voor de groepen in de marge van de samenleving. Raquel van Haver won onlangs de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2018.
Ik sta voor het doek dat onmogelijk in haar eigen atelier kon worden gemaakt: alsof ik op het punt sta bedolven te worden onder een verflawine die van alle kanten op me af komt.
Area boys
Het nieuwe ensemble van schilderijen Spirits of the Soil vindt zijn oorsprong in een reis die Van Haver in 2017 maakte naar Lagos, Nigeria op uitnodiging van de African Artists Foundation. Daar dompelde zij zich onder in de marginale gemeenschappen van de miljoenenstad met het doel verhalen en beelden te verzamelen die zich later in haar schilderijen zouden vermengen met beelden uit andere door haar bezochte gemeenschappen. Van Haver sloot vriendschappen met de ‘area boys’ in Lagos Island: losjes georganiseerde bendes van teenagers en straatkinderen. Zij maakte foto’s en schetsen van het leven in deze sociale ruimtes. Hoe men elkaar treft, met elkaar eet en drinkt en de laatste nieuwtjes uitwisselt.
-
Zaalopname Raquel van Haver – Spirits of the Soil, 2018. Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Gert Jan van Rooij -
Zaalopname Raquel van Haver – Spirits of the Soil, 2018. Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Gert Jan van Rooij -
Raquel van Haver, Life never Sweet like a Chocolate Vanilla, 2018. olieverf op jute, zelfgemaakte verf, karton, teer, plastic, houtskool, krijt, gel, hars, haar, posters, papier. Met dank aan de kunstenaar. Foto: Gert Jan van Rooij. -
Raquel van Haver, Reason for Being, 2018. Olieverf op jute, zelfgemaakte verf, karton, teer, houtskool, krijt, gel, hars, haar, posters, papier, plastic, kralen. Met dank aan de kunstenaar. Foto: Gert Jan van Rooij. -
Raquel van Haver, A Shrine of a Deity: L’enyin ise aye Lo Ku, 2018. Foto van collage, diasec. Met dank aan de kunstenaar. Foto: Hans Wilschut
Terug in Amsterdam vormen de foto’s en tekeningen de basis voor een nieuwe serie figuratieve composities onder de titel Spirits of the Soil waarin ervaringen uit Amsterdam (Zuidoost), Zimbabwe, Colombia, Trinidad and Tobago, Cuba, Londen en andere plaatsen met elkaar vermengd raakten. De schilderijen kenmerken zich door een zeer specifiek gevoel voor vorm en een grote materiële complexiteit. Het zijn monumentale, collageachtige constructen, laag over laag op jute geschilderd met gips, olieverf, spuitbus, kunststoffen, houtskool, teer, papier, as, mobiele telefoons en haar. Sommige delen van het beeldvlak lijken bijna geboetseerd en groeien uit tot ware reliëfs, terwijl aangrenzende partijen zich onderscheiden door een tekenachtige schraalheid.
Raquel van Haver daagt met haar rauwe, verhalende en figuratieve schilderstijl de Euro-Amerikaanse canon uit. Haar beeldtaal wordt gevoed door de kunst uit andere regio’s en daarmee vertelt zij andere verhalen. Haar schilderijen doen qua formaat denken aan de historieschilderkunst, maar zij schildert niet de heldendaden van figuren uit het westen. In haar werk staan de ‘spirits of the soil’ centraal, de hoofdrolspelers in de geschiedenissen van kolonialisme, imperialisme, migratie en diaspora.
Spirits of the Soil bestaat uit een introductieruimte met fotocollages die Van Haver in 2017 tijdens het Lagos Photo Festival maakte en vier kabinetten met elk een groot nieuw schilderij. De tentoonstelling vindt zijn apotheose in een grote zaal waarin het hoofdwerk is ingebed in een ruimtelijke installatie: We Don’t Sleep As We Parade All Through The Night uit 2018. In dit reusachtige schilderij van 4 bij 9 meter vloeien alle beelden uit de voorgaande kabinetten samen. Het is een figuurcompositie waarin een groep personen zich rond een tafel met eten en drinken gegroepeerd heeft, enigszins gemodelleerd naar Da Vinci’s Laatste Avondmaal. Het centrale gezelschap rond de tafel waaiert uit naar flankerende scenes met etende, drinkende en kaartende figuren. De informele en vooral praktische architectuur van de geschilderde buurt zet zich voort in een ruimtelijke installatie met houten schotten, trapjes en verhogingen.
Eten en drinken is de grote verbindende factor in deze gemeenschappen. De maaltijd is het moment waarop iedereen samenkomt, nieuwtjes uitwisselt en waar de onderlinge rangorde wordt bevestigd.
Atelier
Meestal werkt Van Haver in een piepklein atelier in de plint van een klassieke Bijlmerflat. Om het hoofdwerk We Don’t Sleep As We Parade All Through The Night te kunnen schilderen, maakte zij het afgelopen jaar ook gebruik van een grote ruimte in het atelier van Nationale Opera & Ballet in Zuidoost. Het atelier werd beschikbaar gesteld door Nationale Opera & Ballet op voordracht van CBK Zuidoost. Het Stedelijk Museum is sinds 2001 partner van CBK Zuidoost in het residency-programma BijlmAIR, dat jonge internationale kunstenaars de kans geeft om in Amsterdam Zuidoost te werken.
Met Spirits of the Soil zet het Stedelijk de koers van een tentoonstellingsprogramma met meervoudige perspectieven, andere esthetische kaders en diverse geschiedenissen, voort. Het museum deed dit eerder met tentoonstellingen van bijvoorbeeld Zanele Muholi (1972, Umlazi, Durban), Carlos Motta (Bogotá, 1978), Nalini Malani (1946, Karachi) en het Indonesische kunstenaarscollectief Tromarama
Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt de publicatie Raquel van Haver. Spirits of the Soil met een essay van Azu Nwagbogu, executive director en chief curator van het Zeitz Museum of Contemporary Art Africa in Kaapstad en een voorwoord van Martijn van Nieuwenhuyzen, conservator Stedelijk Museum. De vormgeving is in handen van Vinger.nl, een creatieve studio in Amsterdam Zuidoost. ISBN 9789050062046. Nederlands / Engels.
Raquel van Haver – Spirits of the Soil opent samen met de tentoonstelling Freedom of Movement. Gemeentelijke Kunstaankopen 2018 tijdens het Amsterdam Art Weekend 2018.
Prijzen
Raquel van Haver won in 2017 ‘De Scheffer’, een aanmoedigingsprijs van het Dordrechts Museum voor jonge kunstenaars. In 2012, 2013, 2016 en 2018 was zij genomineerd voor de Koninklijke Prijs voor de Vrije Schilderkunst. In 2018 won zij deze prijs. Ook was van Haver in 2018 genomineerd voor de Wolvecampprijs, een tweejaarlijkse nationale prijs voor de schilderkunst.
STEDELIJK CONTEMPORARY
Het Stedelijk Museum presenteert met regelmaat solotentoonstellingen van een veelbelovende generatie kunstenaars. Het gaat veelal om nieuwe producties en recente aankopen. Het Stedelijk reageert hiermee op de actualiteit en stimuleert hedendaags talent door, in sommige gevallen, ook de positie van opdrachtgever in te nemen. Voor het Stedelijk zijn kunstenaars de betekenisgevers van onze tijd. Door een langdurige relatie aan te gaan met de kunstenaars van nu krijgt de collectie van de toekomst een gezicht.
De tentoonstelling Raquel van Haver – Spirits of the Soil is mede tot stand gekomen dankzij de genereuze bijdragen van Ammodo, het AFK (Amsterdams Fonds voor de Kunst) en Stadsdeel Zuidoost. Het Mondriaan Fonds droeg middels de Projectinvestering Kunstenaar bij aan de productie van nieuw werk, en middels het Experimenteerreglement aan het honorarium van de kunstenaar. De tentoonstelling is onderdeel van de manifestatie 50 Jaar Bijlmer, met dank aan CBK Zuidoost.
