florian pumhösl - programm

Stedelijk Museum CS presenteert in Docking Station, de projectruimte voor actuele kunst, Programm (2006) van de Oostenrijkse kunstenaar Florian Pumhösl (Wenen, 1971). Pumhösl onderzoekt in films, schilderijen, tekeningen en installaties de beeldtradities van de 20e-eeuwse avant-gardes.

In Programm ensceneert hij een ontmoeting van de hoofdrolspelers van de Braziliaanse culturele elite met een hooggeplaatste militair, tegen het decor van een in verval geraakte villa.

Programm wordt getoond in een speciaal door de kunstenaar ontworpen setting. De 16mm film is een filmisch portret van de Casa Modernista, een van de eerste modernistische gebouwen van São Paulo, in 1927 gebouwd door Gregori Warchavchik (1896-1971). Warchavchik was een joodse architect, geboren in Odessa en opgeleid in Italië, die vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw gold als een van de pioniers van de moderne architectuur in Brazilië. Zijn huis in São Paulo was het ontmoetings-plaats voor de avant-garde, waartoe onder meer schrijvers als Mario de Andrade en Guilherme de Almeida en de kunstenares Minna Klabin behoorden.

De Casa Modernista verraadt de invloed van de Franse Art Deco-architect Robert Mallet-Stevens. Diens ontwerpen voor villa’s en meubels waren van grote betekenis voor het werk van Warchavchik. In het voorjaar van 1928 werd in het Parque Modernista een tentoonstelling gehouden met voorbeelden van het Nieuwe Bouwen in Europa en Brazilië, met niet alleen de ontwerpen van Warchavchik en andere Braziliaanse modernisten, maar ook met Bauhaustapijten en textiel van Sonia Delaunay.

De wisselwerking tussen de artistieke avant-gardes van Europa en Zuid-Amerika vormde voor Pumhösl het beginpunt voor Programm. Bij zijn studie naar de vroeg 20e eeuwse geschiedenis van het Braziliaanse modernisme was er één beeld (uit een filmjournaal in 1928) dat Pumhösl bijzonder opviel en dat ook in zijn film terug te zien is: de ontmoeting van de hoofdrolspelers van de culturele elite met een hooggeplaatste militair. Dit moment zette Pumhösl opnieuw in scène, tegen het decor van de in verval geraakte villa.

Pumhösl’s aandacht gaat onder meer uit naar de manier waarop formele motieven overgaan van de ene cultuur naar de andere, of van het ene medium naar het andere. In eerder werk richtte hij zich op het formele vocabulaire van de abstracte schilder- en filmkunst en op de modernistische architectuur en vormgeving van buiten West-Europa, zoals oost Afrika en Japan. Met de serie werken die hij presenteerde op de laatste Documenta in Kassel (2007) reageerde hij op de uitwisselingen van (abstracte) beeldmotieven die hun herkomst hadden in de Japanse, Russische en Europese avant-gardes in het begin van de 20e eeuw. In zijn recente solotentoonstelling in de Lisson Gallery in Londen (februari – maart 2008) toonde Pumhösl een 16mm animatiefilm waarvoor hij een 17e eeuws Japans boek met kimonopatronen als uitgangspunt nam. Hij selecteerde en vereenvoudigde de oorspronkelijke houtsneden tot een typologie van abstracte beeldfragmenten.

De tentoonstelling is georganiseerd door Leontine Coelewij, curator bij het Stedelijk Museum. Het essay Florian Pumhösl’s Critical Aesthetics van Juli Carson (assistent Professor en directeur van de University Art Gallery, University of California, Irvine, USA) is gratis in het museum beschikbaar.