Wim Crouwel (1928-2019)
In Memoriam
Nieuws — 20 sep 2019
Wim Crouwel en het Stedelijk Museum onderhielden een lange relatie. Als Edy de Wilde in 1963 het directeurschap van het Van Abbemuseum in Eindhoven verruilt voor dat van het Stedelijk Museum in Amsterdam, vraagt hij Wim Crouwel om met hem mee te gaan als ontwerper van alle grafische vormgeving. Zij werken tot het vertrek van De Wilde in 1985 samen. In die periode ontwerpt Crouwel naast de huisstijl van het Stedelijk circa 400 affiches en ruim 300 catalogi voor het museum.
Wim Crouwel is opgeleid bij grafisch ontwerper Dick Elffers, heeft tussen 1954-1957 een zelfstandig bureau en werkt van 1956-1960 samen met interieurarchitect Kho Liang Ie. Het oeuvre dat hem bekendheid, erkenning en een reputatie oplevert is zijn werk voor het Stedelijk Museum, dat hij beschouwde als de belangrijkste cliënt uit zijn loopbaan.
Hoewel hij meent dat een grafisch ontwerper zich dienstbaar moet opstellen en de inhoud van de boodschap niet diende te interpreteren, zien we in het werk voor het Stedelijk ondanks zijn systematische benadering een grote variëteit. Hij duidt het werk van degene die exposeert, kiest bijpassende kleuren en komt, ook met behulp van een schreefloze letter, tot een strakke, strenge vormgeving.
In navolging van Zwitserse ontwerpers werkt Wim Crouwel op basis van een stramien: een raster van lijnen dat als een grid ten grondslag ligt aan de lay-out, zoals te zien is op het affiche en de catalogus van de tentoonstelling Vormgevers in 1968. Dit systeem helpt hem bij de objectieve benadering van een ontwerp, waarvan hij een groot voorstander is. Crouwel krijgt hierdoor bijnamen als ‘de systeem-generaal’ en ‘Mr. Gridnik’. Het is deze objectieve en systematische benadering die het hem mogelijk maakt om het veeleisende museum te voorzien in de vele aanvragen. Hij doet dit vanuit het interdisciplinaire ontwerpbureau Total Design dat hij in 1963 met anderen opricht en dat talloze bedrijven van een huisstijl voorziet, zoals Rabobank, Teleac, De Doelen en Auping.
Hij is zijn leven lang een fel voorstander van een rationele benadering van het onderwerp en vindt een neutrale opstelling van de ontwerper een vereiste. Dit leidt regelmatig tot discussies binnen het vak. Hij gaat deze nooit uit de weg, maar blijft zijn principes trouw. Zijn experimentele New Alphabet in 1967 en het ontwerp van het nieuwe telefoonboek in 1977, gemaakt samen met Jolijn van de Wouw, doen veel stof opwaaien. De prachtige serie cijferzegels waarvoor Crouwel zijn lettertype Gridnik gebruikt, wordt in 1979 door het tijdschrift Filatelie uitgeroepen tot de lelijkste postzegels ooit ontworpen. Nederland heeft ze 25 jaar lang geplakt.
Wim Crouwel treedt veel op als woordvoerder over het vak grafisch ontwerpen; als commissielid, jurylid, docent, voorzitter en bestuurder. Vanaf 1965 is hij twintig jaar als docent verbonden aan de afdeling Industriële Vormgeving van de Technische Universiteit Delft, van 1982-1985 als professor. Van 1987 tot 1993 doceert hij aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Zijn laatste dienstverband is dat van directeur van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam (1985-1993). Hij ontvangt talloze onderscheidingen in binnen- en buitenland – afgelopen zomer nog werd hij door vakgenoten in New York geëerd met de prestigieuze Award van de Type Directors Club Medal voor lifetime achievement.
Er zijn over Wim Crouwel twee monografieën verschenen: Mode en Module in 1997, van auteurs Frederike Huygen en Hugues C. Boekraad, en in 2015 Wim Crouwel Modernist door Frederike Huygen.
Tweemaal stelt het Stedelijk Museum zijn werk tentoon; in 1979 en in 2011. De eerste tentoonstelling stelt Wim Crouwel zelf samen en verzorgt de inrichting en een extra bulletin. In 2011 organiseert het Design Museum in Londen in samenwerking met het Stedelijk Museum de tentoonstelling Wim Crouwel: A Graphic Odyssey, die na Londen ook in het Stedelijk Museum te zien is.
Het werk van Wim Crouwel is in het Stedelijk opgenomen in de vaste collectieopstelling STEDELIJK BASE. Het Stedelijk, dat ook het archief van Wim Crouwel beheert, werkt in 2017 mee aan een tentoonstelling die onder grote belangstelling opent in Kyoto en Tokyo, Japan. In aangepaste vorm is deze van 28 september 2019 t/m 22 maart 2020 in het Stedelijk Museum Amsterdam te zien onder de titel Wim Crouwel: Mr. Gridnik.
Het Stedelijk Museum verliest een bijzondere en zeer loyale vriend en een groot ambassadeur van de vormgeving.
Een ieder is welkom een persoonlijke herinnering achter te laten op de in memoriam website voor Wim Crouwel, via crouwel.stedelijk.nl
Ga naar de In Memoriam website
Noot voor de redactie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de Press Office van het Stedelijk Museum Amsterdam, Marie-José Raven, 06 – 139 150 60, m.raven@stedelijk.nl.
Carolien Glazenburg, conservator grafische vormgeving van het Stedelijk Museum, is beschikbaar voor toelichting.