Nieuws — 8 jan 2014

Amsterdam, 8 januari 2014 —
Het Stedelijk en de Universiteit Leiden presenteren op 16 en 17 januari het symposium Aftermath and Afterlife of the Russian Avant-Garde, over de opkomst, ondergang, invloed en relevantie van de Russische avant-garde. Het symposium vindt plaats in het kader van de tentoon-stelling Kazimir Malevich en de Russische avant-garde. Gekeken wordt naar het verband tussen de ontmanteling en onderdrukking van de avant-garde in de jaren ‘20 en ‘30 in Rusland en de latere wederopleving en canonisering na de val van het communisme, zowel in het Westen als in Rusland.

De Russische avant-garde werd verleden tijd in de jaren ’30, nadat alle kunstenaars-groepen gelijkgeschakeld werden in een algemene 'Kunstenaarsunie'. Het lot van de Russische avant-garde was echter al in de eerste helft van de jaren ’20 bepaald. Toen emigreerden kunstenaars als Kandinsky, Chagall, Gabo, Falk en Redko. Ook vond er een stilistische herijking plaats van een grote groep gematigde avant-gardisten zoals Aristarch Lentoelov, Vladimir Lebedev en Pyotr Konchalovsky. Zij kozen uiteindelijk voor een minder vooruitstrevende of zelfs uitgesproken behoudende schilderstijl.

Na de Tweede Wereldoorlog begon in het Westelijk halfrond een nieuwe lichting kunstenaars, critici en historici belangstelling te tonen voor de Russische avant-garde. De westerse neo-avant-garde voelde zich sterk aangetrokken tot de radicale Russische esthetische strategieën en de politieke implicaties daarvan. 

Met aan de ene kant de Koude Oorlog en aan de andere kant het neo-marxistisch verzet tegen het kapitalisme bleef de herleving van de Russische avant-garde lange tijd van grote invloed in Europa en Noord-Amerika. De Russische avant-garde werd (opnieuw) een baken van artistieke vrijheid, radicale vernieuwing en non-conformisme.

In het Rusland na Stalin vormde de avant-garde enerzijds een belangrijk model en een inspiratiebron voor de groeperingen die in de jaren ‘60 en ‘70 opkwamen; anderzijds werd ze ook gezien als elitair en oneigen, zelfs tot lang na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.

De positie van de Russische avant-garde is ook nu nog relevant. De wens binnen de Russische politiek om de continuïteit tussen de Sovjet- en post-Sovjetperiode te benadrukken lijkt van doorslaggevende invloed op de nog altijd problematische positie van de Russische avant-garde in
en ten opzichte van Rusland.

De belangrijkste vragen die op dit symposium aan de orde komen, houden verband met het politieke karakter van de avant-garde. In welke mate lieten de kunstenaars in Rusland zich leiden door de politieke context van hun werk? Of bleken hun eigen filosofische en esthetische interesses toch sterker te zijn? En in dat geval, welke strategieën pasten ze dan toe om hun esthetische onafhankelijkheid te behouden? En wat de receptie betreft: in hoeverre was de politieke context van de avant-garde bepalend voor de opleving, herbeleving, positieve receptie en uiteindelijke canonisering in het Westen?

Een breed scala aan sprekers zal ingaan op bovenstaande vragen, en ze koppelen aan de huidige tentoonstelling in het Stedelijk. 

Programma donderdag 16 januari 2014

10.00: deuren open
10.30: welkomstwoord en inleiding door Hendrik Folkerts (curator Public Program, Stedelijk Museum) en Sjeng Scheijen (postdoc- onderzoeker/VENI-laureaat Universiteit Leiden).

Sessie 1: Neo- en post-avant-garde
In deze sessie wordt de inzet en benadering van Russische avant-gardistische elementen door neo- en post-avant-gardisten besproken.

  • 11.00: lezing Christina Lodder (hoogleraar kunstgeschiedenis en -filosofie, University of Kent)
  • 11.45: vragen van het publiek
  • 12.15: rondetafelgesprek met Christina Lodder en Eric de Bruyn (docent kunstgeschiedenis, Universiteit Leiden) moderator: Margriet Schavemaker (hoofd onderzoek, Stedelijk Museum)
  • 13.30: einde sessie
  • 13.10-15.00: lunch.

Sessie 2: Canonisering
Het probleem rondom de canon van de Russische avant-garde wordt behandeld door aandacht te schenken aan de verdeeldheid in mening over waar Russische avant-garde precies voor staat.

  • 15.00: korte lezingen van Linda Boersma (docent kunstgeschiedenis, Universiteit van Utrecht), Christina Kiaer (hoogleraar kunstgeschiedenis, Northwestern University) en Nicoletta Misler (hoogleraar moderne Oost-Europese kunst, Instituto Universitario Orientale, Napels)
  • 16.00: forumdiscussie. Moderator: Jane Sharp (universitair hoofddocent 20ste-eeuwse kunst, Rutgers University, New Jersey)
  • 16.30: einde.

Programma vrijdag 17 januari 2014

10.30:  deuren open
10.45:  korte introductie door Sjeng Scheijen (postdoc- onderzoeker/VENI-laureaat Universiteit Leiden)

Sessie 3: Artistieke strategieën
In deze sessie wordt de innerlijke wereld van de Russische avant-garde in politiek turbulente omstandigheden nader bekeken om te begrijpen hoe een antipolitieke stelling name deel kon zijn van de avant-garde.

  • 11.00: korte lezingen van 20 minuten door Jane Sharp (universitair hoofddocent 20ste-eeuwse kunst, Rutgers University), Tim Harte (universitair hoofddocent Russisch en mededirecteur van het Russian Flagship Program, Bryn Mawr College) en John Bowlt (hoogleraar Slavische talen en literatuur, University of Southern California)
  • 12.00: forumdiscussie. Moderator: Inge Wierda (kunsthistorica)
  • 12.30-14.00: lunch.

Sessie 4: Politiek
De verhouding tussen zowel de  persoonlijke politieke opvattingen en de realiteit van het leven onder het Sovjetregime en de prerevolutionaire politiek als invloed op de Russische avant-garde wordt besproken.

  • 14.00: korte lezingen van Sjeng Scheijen (postdoc- onderzoeker/ VENI-laureaat Universiteit Leiden), Alexandra Shatskikh (onafhankelijk wetenschapper, Moskou) en Susan E. Reid (hoogleraar Russische en Sovjet-kunstgeschiedenis, University of Sheffield)
  • 15.00: forumdiscussie
  • 15.30: einde sessie
  • 15.45: afsluiting door Margriet Schavemaker
  • 16.30: einde.

Locatie: Teijin Auditorium, Stedelijk Museum
Voertaal: Engels
Toegang: entreeprijs Stedelijk Museum
Reserveren: noodzakelijk, via reservations@stedelijk.nl.

Noot voor de redactie:
Voor meer informatie: Press Office, tel. 020 – 573 26 56, pressoffice@stedelijk.nl.