Nieuws — 2 mrt 2020

Het Stedelijk heeft bedroefd kennis genomen van het overlijden van de Duits-Nederlandse kunstenaar Ulay (Frank Uwe Laysiepen, Solingen, 30 november 1943- Ljubljana 2 maart 2020). Ulay was al geruime tijd ernstig ziek, toch komt zijn dood nog onverwacht. Rein Wolfs, directeur, en Hripsimé Visser, conservator, werkten de afgelopen maanden nauw met hem samen voor een groot retrospectief, dat in november van dit jaar in het Stedelijk opent. Nog een aantal weken geleden maakten zij met hem een eerste keuze voor de te tonen kunstwerken. Het Stedelijk zal in nauw overleg met de Ulay Foundation in Ljubljana de tentoonstelling zijn definitieve gestalte geven.

Ulay, S'he, 1973-74, Copyright The Artist, Courtesy of Ulay Foundation
Ulay, S'he, 1973, Copyright The Artist, Courtesy of Ulay Foundation

Met grote droefenis hebben wij kennis genomen van het bericht van de dood van Ulay. Nadat we de laatste maanden intensief contact met hem hadden over de tentoonstelling in het Stedelijk, komt dit bericht als een grote schok. Met Ulay verliest de kunstwereld een pionier van de performancekunst en verliest Amsterdam ook een van de dragende krachten van de hedendaagse kunst in deze stad sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. Ulay’s impulsen voor de kunst in Amsterdam waren enorm. Onze gedachten zijn bij Lena, zijn vrouw. Samen met haar en de Ulay Foundation werken we verder aan de tentoonstelling.

— Rein Wolfs

Ulay is onder meer bekend van zijn jarenlange samenwerking met zijn toenmalige partner Marina Abramović. Voor en na die tijd heeft hij een indrukwekkend solo oeuvre opgebouwd. Fundamenteel daarin zijn processen van (chemische) verandering, de overgang van de ene identiteit in de andere, en het accepteren van onzekerheid en toeval. Daarnaast was Ulay van meet af aan een zeer geëngageerd kunstenaar die zijn betrokkenheid zowel in directe reactie op maatschappelijke ontwikkelingen toonde als in relatie tot de (recente) geschiedenis. Ulay vestigde zich eind jaren zestig in Amsterdam, waar het op politiek-maatschappelijk gebied en in de beeldende kunst op alle mogelijke manieren gistte en borrelde. Sindsdien is hij altijd met Amsterdam verbonden gebleven en leefde en werkte hij deels in deze stad. Het Stedelijk Museum verwierf door de jaren heen zowel werk van Ulay als van zijn samenwerking met Marina Abramović.

Ulay / Marina Abramović, Relation in Time, 1977, Copyright The Artist, Courtesy of Ulay Foundation

Ulay was een pionier van de performancekunst en body art, en zette identiteit en lichaam in als medium. Zijn werk bevindt zich op het snijpunt van fotografie en een conceptuele benadering van performance- en body art. Polaroidfoto’s, unica, en in zijn geval vaak exceptioneel grote beelden, vormen een essentieel onderdeel van zijn oeuvre. De tentoonstelling zal zich concentreren op vier thema’s die de huidige relevantie van Ulay’s werk onderstrepen: zijn focus op performance en de performatieve aspecten van fotografie; zijn onderzoek naar genderidentiteit en naar het lichaam als medium; zijn engagement met maatschappelijke en politieke onderwerpen en zijn relatie met Amsterdam.

Voor de huidige generatie kunstenaars is Ulay een belangrijke inspiratiebron. Voor het Stedelijk, dat een lange geschiedenis en expertise heeft opgebouwd op het gebied van performancekunst, was het dan ook van belang om zijn solo-oeuvre juist op dit moment te tonen.