stedelijk in west: de kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman marjetica potrc en wilde westen

18 april t/m 5 september 2009
Amsterdam Nieuw West

Stedelijk in de Stad presenteert: De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman, een project op het snijvlak van beeldende kunst en (sociale) architectuur door de Sloveense kunstenares Marjetica Potrc (1953) en Wilde Westen, een groep jonge ontwerpers, architecten en cultural producers. Zij richten zich op de geschiedenis van Nieuw West als tuinstad, en op het hergebruik van het stedelijk groen door de actieve participatie van de bewoners. Rondom collectieve tuinen in deze stadsvernieuwings-wijk brengen Potrc en Wilde Westen de boer, de ontwerper en de kok samen. Zij zullen collectieve tuinen in gebruik nemen, groenten kweken, samen met de buurt koken, workshops geven en kunst tentoonstellen. Het is een experiment dat stadslandbouw als middel tot culturele vernieuwing onderzoekt, de actieve betrokkenheid van bewoners bij hun omgeving wil vergroten en creativiteit, ondernemerschap en ecologisch bewustzijn in de wijk wil stimuleren.

Met De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurmanpakken Potrc en Wilde Westen de geschiedenis van het groen in Nieuw West weer op, een geschiedenis die teruggaat tot begin 20^e eeuw, toen het gebied nog boerenland was, en later tuinstad. Anno 2009 is het groen in de wijk danig geslonken. Bovendien wordt in de buurt constant verhuisd door de vele renovaties en kent de buurt veel nieuwe bewoners. Met dit project is een alternatieve strategie ontwikkeld om het groen in Nieuw West een nieuwe functie te geven en daar bewoners bij te betrekken – vanuit de kunst. Ook is het project er op gericht dat bewoners zich hun buurt toe-eigenen. Het raakt aan begrippen als autarkie, duurzaamheid, betrokkenheid en initiatief. De locatie Lodewijk van Deysselstraat 61, een voormalig bedrijfspand in Geuzenveld Slotermeer, zal fungeren als plek waar buurtbewoners elkaar, kunstenaars en ontwerpers kunnen ontmoeten, en op de hoogte kunnen raken van andere initiatieven.

Ter voorbereiding bezocht Marjetica Potrc, op uitnodiging van het Stedelijk Museum, in februari en juni 2008 Amsterdam Nieuw West om een netwerk op te bouwen. Eind 2008 woonde en werkte zij een maand lang in Geuzenveld Slotermeer. Ze deed daar onderzoek, sprak met mensen in de buurt en keek naar nieuwe initiatieven op sociaal, ecologisch en cultureel gebied. Potrc wordt internationaal gewaardeerd binnen de hedendaagse kunst vanwege haar bijzondere projecten met lokale gemeenschappen, ook wel communities genoemd. Zij werkt daarbij altijd samen met plaatselijke architecten en ontwerpers, voor dit project met Wilde Westen, een multidisciplinair bureau dat wat instelling en achtergrond betreft naadloos bij haar visie aansluit.

Op en rond de locatie aan de Lodewijk van Deysselstraat wordt het openbare groen getransformeerd tot groentetuinen. Hier zullen de bewoners, vanaf medio maart, met hulp van specialisten, gewassen verbouwen om daar later mee te koken. De keuken zal de culturele diversiteit van de wijk weerspiegelen en moet gaan functioneren als een ontmoetingsplek waar ideeën en ervaringen uitgewisseld kunnen worden. Het pand zelf zal een aantal dagen per week voor publiek geopend zijn en bevat onder meer een presentatie van tekeningen die de kunstenares tijdens haar eerdere verblijf maakte en muurschilderingen van Potrc en het Wilde Westen. Ook zullen er workshops en speciale evenementen worden gehouden en is er een keuken van waaruit wordt gekookt voor genodigden. De activiteiten zijn zeker niet alleen gericht op de lokale bewoners maar ook op kunstliefhebbers in de hele stad en geïnteresseerden in actuele ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid, beeldende kunst en stedelijke vernieuwing. 

Marjetica Potrc werd opgeleid in haar geboortestad Ljubljana, eerst als architect en later als beeldend kunstenaar. Haar werkwijze sluit aan bij een beweging in de kunstwereld waarin interactiviteit en participatie, soms zeer maatschappelijk georiënteerd, belangrijk zijn. Ze voerde de afgelopen jaren projecten uit in Caracas (Venezuela), Rajastan (India) en New Orleans (USA). Haar werk ontstaat veelal in samenwerking met plaatselijke communities waarbij zij zich meestal richt op het dagelijkse leven in de stad, op het wonen en de infrastructuur. Potrc zoekt praktische oplossingen voor dagelijkse problemen, zoals op het gebied van water en elektriciteitsvoorziening. Ze ontwikkelde bijvoorbeeld in de sloppenwijken van Caracas eendry toilet. Zelfredzaamheid en betrokkenheid van lokale gemeenschappen en duurzaamheid zijn sleutelwoorden in haar werk. Tekeningen die ze maakt als voorbereiding vormen een steeds belangrijker onderdeel van haar oeuvre; zo is ze uitgenodigd door Daniel Birnbaum om dit jaar een uitgebreide selectie van haar tekeningen te laten zien op de Biënnale van Venetië. Marjetica Potrcwon in 2000 de prestigieuze Hugo Boss Prize en toonde haar werk in de bijbehorende expositie in het Guggenheim Museum in New York.

Wilde Westen is een collectief van jonge ontwerpers, architecten en cultural producers. Zij werken samen voorbij de grenzen van hun vakgebied en houden zich bezig met stedelijke ontwikkeling, de vernieuwing van Amsterdam Nieuw West in het bijzonder. In 2008 zijn zij een onderzoek gestart met het thema Bedrijventuin gericht op Amsterdam Nieuw West. Dit onderzoek resulteerde in een strategie die nu zijn weerslag vindt in het project met Potrc. Het programma van Wilde Westen is gebaseerd op een open, dynamisch en participatief proces dat reageert op en meegroeit met de stedelijke en sociale context. Wilde Westen sluit daarvoor coalities met ondernemers, ontwerpers, woningbouwcorporaties, onderzoekers, overheid en marktpartijen. Het collectief wil ondernemerschap en een vitale woon-werk omgeving bevorderen, de lokale economie versterken en verbinden met educatie, grootstedelijke initiatieven en globale ontwikkelingen, en alternatieve modellen voor stedelijke ontwikkelingen. Wilde Westen bestaat uit: Eva Pfannes, Sylvain Hartenberg, Reinder Bakker, Hester van Dijk, Lucia Babina en Henriette Waal. Zie ook www.wildewesten.com. 

Amsterdam Nieuw West staat bekend als één van de grootste stadsvernieuwingsprojecten in Europa. Begin 20e eeuw was het nog landbouwgebied. De ruim 33.000 woningen die werden ontworpen voor de Westelijke tuinsteden kwamen voort uit een utopisch geloof dat de gebouwde omgeving een rol kon spelen in het realiseren van een betere wereld. Toen de wijken na de Tweede Wereldoorlog echter werden gebouwd, lag de prioriteit bij de opbouw van de economie, met als  resultaat minder laagbouw, minder ruime woningen en goedkope bouwtechnieken. In de loop der jaren is het groen in de wijk steeds verder teruggedrongen en de dichtheid van bebouwing sterk toegenomen, de sociaaleconomische situatie verslechterde en de sociale cohesie verminderde.

Het stadsvernieuwingsproject loopt tot 2015.

Partners van het project Stedelijk In West – De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman zijnKoers Nieuw West, het programma van de gemeente Amsterdam, gericht op het verbeteren van de sociaaleconomische positie van de bewoners in Nieuw West en de speciaal voor de stadsvernieuwing opgerichte woningcorporatie Far West, dat onder meer het pand aan de Lodewijk van Deysselstraat om niet ter beschikking stelde. Daarnaast wordt intensief samengewerkt metstadsdeel Geuzenveld-Slotermeer. 

De Bouwkeet in Amsterdam Nieuw West
De rondreizende Bouwkeet van het Stedelijk Museum zal ook Amsterdam Nieuw West aandoen en een aanvullend programma bieden van (gratis) workshops, ontmoetingen met kunstenaars en museummedewerkers. Van 1 t/m 18 april is De Bouwkeet te vinden op het August Allebéplein in Slotervaart en van 22 april t/m 9 mei op Plein ’40-’45 in Geuzenveld/Slotermeer.  

Stedelijk In West – De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman wordt ondersteund door:

Gemeente Amsterdam
Amsterdams Fonds voor de Kunst
Far West