In Memoriam John Baldessari
(1931-2020)
Nieuws — 6 jan 2020
Hij had een bijzondere relatie met het Stedelijk Museum. Niet alleen was het Stedelijk in 1975 het eerste museum buiten de VS waar hij een solotentoonstelling had, met Your Name in Lights op het Museumplein realiseerde hij in 2011 een van zijn laatste grote projecten.
Baldessari was een van de meest invloedrijke vertegenwoordigers van de Amerikaanse West Coast-kunstenaars, ook door zijn rol als docent aan Cal-Arts in Californië, waar hij meerdere generaties kunstenaars opleidde, zoals David Salle, Tony Oursler, Barbara Bloom en Mike Kelley. Typerend voor zijn meer dan vijftig jaar omspannende oeuvre was zijn gebruik van fotografie, video en teksten, en zijn onderzoek naar de relatie tussen taal en beeld. Dat komt ook tot uitdrukking in de werken in de Stedelijk collectie, zoals Folding Hat (1971), Less than Perfect (1997) en Various Expressions: I Mournful to Ecstatic; II Disconsolate to Aghast (1991). Maar hij maakte ook veel kunstenaarsboeken en edities.
Zijn eerste galerietentoonstellingen buiten de VS had Baldessari in Amsterdam bij art&project (in 1971 en 1972), waar het Stedelijk zijn vroege video Folding Hat aankocht. In deze videoperformance vervormt de kunstenaar met zijn handen een vilten hoed terwijl hij vrolijk een aria uit de opera ‘De Barbier van Sevilla’ fluit. Baldessari buigt en vouwt het hoofddeksel op alle mogelijke manieren om zo te ontsnappen aan de karakteristieken van een hoed. Kan een hoed ophouden een hoed te zijn?
De tentoonstelling die Marja Bloem in 1975 in het Stedelijk maakte, bevatte recent werk van Baldessari, waaronder zwart/wit-foto’s van hele alledaagse situaties, die hij had gekozen omdat het eenvoudige en duidelijke gebeurtenissen waren; “een andere bedoeling heb ik er niet mee”.
Of mijn werk kunst is, maak ik zelf uit. Dat heeft niets te maken met arrogantie, dat is autoriteit. Voor mij is kunst een manier van leven, die net een beetje interessanter is dan zelfmoord. Ik wil me niet tevreden stellen met het voor de hand liggende antwoord, noch met het voor de hand liggende beeld. (…) Er is niets dat vastligt in dit leven. Het is eerlijker om met dat gegeven te werken.
In 1997 kocht Rudi Fuchs Less than Perfect aan, een schilderij uit een serie, geïnspireerd op de prenten die Goya maakte over de verschrikkingen van de oorlog. Ook hier onderzocht hij de mogelijke betekenissen van visuele en geschreven taal. Vaak maakte hij daarbij gebruik van bestaande en gevonden beelden.
In juni 2011, rond Baldessari’s tachtigste verjaardag, realiseerde het Stedelijk samen met het Holland Festival het werk Your Name in Lights. Met dit interactieve kunstwerk gaf hij een speels en humoristisch commentaar op de celebrity cultuur van onze tijd. Met een knipoog naar Warhol’s voorspelling dat iedereen zijn eigen 15 minutes of fame zou krijgen, was het in dit werk mogelijk om 15 seconden beroemd te zijn. Tienduizenden mensen meldden zich aan en zagen hun naam verschijnen op een 30 meter lang LED scherm op de nieuwe gevel van het Stedelijk, toen nog in aanbouw.
John Baldessari kreeg de afgelopen twintig jaar veel waardering voor zijn werk. Er werden hem vele Internationale prijzen toegekend, zoals in 2009 tijdens de Biënnale in Venetië de Gouden Leeuw voor zijn gehele oeuvre.
Het Stedelijk stelt als een ode aan deze bijzondere kunstenaar het werk Folding Hat (1971) op in de Audizaal.
Leontine Coelewij, conservator hedendaagse kunst
