Nieuws — 29 jun 2018

De ‘chroniqueur van de apartheid’ werd hij genoemd en het ‘visuele geweten’ van Zuid-Afrika. Hij begon te fotograferen in het jaar dat de apartheid werd ingesteld, in sober zwart wit dat hij pas laat in zijn carrière inruilde voor kleur.

  • David Goldblatt, The Transported of KwaNdebele, 1984, druk 2007, ontwikkelgelatinezilverdruk, 26,7 x 40,7 cm, Stedelijk Museum, Amsterdam
  • David Goldblatt, The Transported of KwaNdebele, 1984, druk 2007, ontwikkelgelatinezilverdruk, 26,7 x 40,7 cm, Stedelijk Museum, Amsterdam
  • David Goldblatt, Anna Boois with her Birthday Cake and Vegetable Garden on her Farm Klein Karoo, Namaqualand, Northern Cape, 20 September 2003, 2003, uit de serie: Intersections, chromogene kleurendruk, 98,6 x 123,4 cm, Stedelijk Museum, Amsterdam
  • David Goldblatt, The Transported of KwaNdebele, 1984, druk 2007, ontwikkelgelatinezilverdruk, 26,7 x 40,7 cm, Stedelijk Museum, Amsterdam

Zijn blik was nooit gericht op heftige gebeurtenissen, op ‘beslissende momenten’, maar hij was geïnteresseerd, zoals hij zelf zei, ‘in de omstandigheden die aanleiding zijn tot gebeurtenissen’. Goldblatt was niet alleen fotograaf maar richtte nog voor het einde van de apartheid de Market Photo Workshop op, een fotoschool in Johannesburg waar een nieuwe generatie zijn opleiding kreeg met Zanele Muholi als - inmiddels - een van de beroemdste leerlingen.

Een van Goldblatts bekendste foto’s toont een wit boerenjongetje met zijn zwarte nanny. Niet de ongelijkheid per sé is het onderwerp van de foto maar de vanzelfsprekende intimiteit, de vertrouwelijkheid en vertrouwdheid die naarmate het kind ouder zou worden door het systeem - en door een diepe racistische angst - onmogelijk werd gemaakt.

Tot zijn belangrijkste werk behoren de boeken On the Mines (1973), in samenwerking met schrijfster Nadine Gordimer, In Boksburg (1979) en The Transported of Kwa-Ndebele (1989). Laatsgenoemde reeks toont de mensonterende reis die veel zwarten dagelijks moesten ondernemen om van hun gedwongen woonplek naar hun werk in Pretoria te komen. In zijn boek Intersections (2005) concentreerde Goldblatt zich op het Zuid-Afrikaanse landschap van na de apartheid. Voor het eerste fotografeerde hij in kleur. Zijn benadering was ongewijzigd, al koos hij nu voor grote formaten met een subtiele rijkdom aan details. Ieder beeld vertelt een gelaagd en complex verhaal zoals het beeld van een vrouw die geknield zit voor een stukje grond. Dat is haar recent verworven eigendom maar door gebrek aan water, een irrigatiesysteem, levert het niets op.

 Hripsimé Visser, conservator Fotografie, Stedelijk Museum, Amsterdam