Nieuws — 28 dec 2015

Het Stedelijk Museum betreurt het overlijden van Ellsworth Kelly (1923 - 27 december 2015), een van de bekendste Amerikaanse abstract werkende schilders. Kelly’s schilderijen zijn opgebouwd uit grote eenvoudige, scherp afgebakende rechte en gebogen vormen in sterke kleuren, of samengesteld uit monochrome panelen. Het Stedelijk bezit vijf representatieve schilderijen, twaalf werken op papier en een monumentaal beeld van Kelly, de Blue Red Rocker uit 1963, die de vorm heeft van een gevouwen ellips. Door de contrasterende primaire kleuren lijkt dit beeld haast te vibreren, wat de associatie met de vorm met een bewegende tuimelaar versterkt.

Kelly verbindt op een interessante manier de Amerikaanse en Europese kunst. Zijn grote formaten zijn typisch Amerikaans, maar in Parijs verwerkte hij tussen 1948 en 1954 heel intensief Europese invloeden. Abstraheren van de natuur leerde hij van Matisse (Kelly maakte gevoelige lijntekeningen van bladvormen, in de geest van Matisse), het werken met gekleurde geometrische vormen van Mondriaan en andere kunstenaars in de geometrisch abstracte traditie. Maar Kelly wees de buitenwereld aan als zijn grote inspiratiebron: de “vormen in het gewelf van een kathedraal of in een stuk asfalt op straat” vond hij “waardevoller en leerzamer, een sensuelere ervaring dan geometrische schilderkunst.”

In zijn uit monochrome panelen samengestelde schilderijen, zoals  Black with White Bar II uit 1971 uit de collectie van het Stedelijk,  vervangen de randen van aaneengesloten doeken geschilderde contouren. Min of meer zoals bij de uitgeknipte vormen in de knipselcomposities van Matisse. Vanaf 1950 vond Kelly echte afscheidingen boeiender dan in verf nagebootste. Daarmee liep hij vooruit op de zogenoemde minimal art van de jaren 60. “Mijn schilderij stelt niets anders voor dan wat het is”, zegt hij: “een beschilderd oppervlak en een drager, kleur en massa”. Het ziet er zo simpel uit, maar vorm, kleur en afmetingen zijn met grote zorg bepaald. De ruimtelijke werking van zijn composities is groot.

Met zijn voorkeur voor diepzwart, intens wit en heldere kleuren schaarde Kelly zich eveneens in de traditie van Matisse en zette hij zich af tegen de meerderheid van de Amerikaanse abstract expressionisten, zijn tijd- en landgenoten. Volgens Kelly vertroebelden zij hun kleuren, door ze te mengen en nat in nat te schilderen.

Op een schenking uit 2003 van een zeefdruk na, zijn alle Kelly’s in de collectie van het Stedelijk verworven door voormalig directeur Edy de Wilde, vooral in de jaren 60 en 70. De Wilde had het heldere inzicht dat de Kelly’s niet alleen zeer goed passen bij een van de speerpunten van zijn verzamelbeleid, de Amerikaanse abstracte kunst van de jaren 50-60, maar ook een interessante schakel vormen tussen de Amerikaanse en Europese hoogtepunten uit de collectie, zoals La perruche et la sirène van Matisse.

Ellsworth Kelly heeft de gezegende leeftijd van 92 jaar bereikt en laat een indrukwekkend oeuvre na.

Door: Maurice Rummens, wetenschappelijk medewerker