IM Mary Bauermeister
(1934-2023)
Nieuws — 6 mrt 2023
Mary Bauermeister werd in 1934 geboren in Frankfurt am Main. Na haar studie aan de kunstacademies van Ulm en Saarbrücken vertrok ze in 1956 naar Keulen. Haar atelier in de Lintgasse 28 in Keulen was rond 1960 een belangrijk trefpunt voor avant-garde kunstenaars en musici. Performers, componisten en Fluxus kunstenaars als Nam June Paik, John Cage, Karl Heinz Stockhausen, David Tudor, Wolf Vostell, Christo en Benjamin Petterson kwamen hier bijeen en organiseerden uitvoeringen van de nieuwste muziek, events en happenings. Paik voerde er zijn legendarische actie Etude for Pianoforte (1959-1960) uit, waarbij hij na het spelen van een stuk van Chopin, de stropdas van Cage doorknipte en een fles shampoo leegkneep op de hoofden van Tudor en Cage.
Het oeuvre van Mary Bauermeister omvat sculpturen, assemblages, tekeningen, performances en muziek. Toen Bauermeister in 1961 deelnam aan een van de "internationale zomercursussen voor nieuwe muziek" in Darmstadt onder leiding van Stockhausen, ontwikkelde zij haar Malerische Konzeption, een model waarmee de seriële compositietechniek kon worden toegepast op de beeldende kunsten.
Haar reliëfs en sculpturen, waarin tekeningen, teksten, gevonden voorwerpen, natuurlijke materialen en stoffen zijn verwerkt, verwijzen naar velerlei concepten: van natuurverschijnselen en astronomie tot wiskunde en taal, en ook naar haar eigen "spirituele-metafysische ervaringen". Karl Heinz Stockhausen schreef over haar werk: “Het is typerend dat zij niet streeft naar een persoonlijke stijl die herkenbaar is aan motieven, technieken, routines en materiaalverkenningen, maar dat zij elke stof of elk voorwerp (gevonden of kunstmatig vervaardigd), elke techniek, elke stilistische voorziening als materiaal beschouwt”.[i]
-
Karl Heinz Stockhausen (links) en Mary Bauermeister (rechts) tijdens de voorbereiding van haar solotentoonstelling. Stedelijk Museum Amsterdam, 1962. -
Willem Sandberg en Mary Bauermeister (midden) tijdens de opening van Bauermeister's solotentoonstelling. Stedelijk Museum Amsterdam, 1962. -
Mary Bauermeister tijdens de voorbereiding van haar solotentoonstelling. Stedelijk Museum Amsterdam, 1962. -
Concert tijdens de opening van Bauermeister's solotentoonstelling. Stedelijk Museum Amsterdam, 1962.
Stedelijk Museum directeur Willem Sandberg organiseerde in 1962 Bauermeisters eerste museale tentoonstelling (een tentoonstelling die na Amsterdam doorreisde naar Groningen, Schiedam, Den Haag en Eindhoven). Het was voor Bauermeister het begin van een nauwe samenwerking met componist Karl Heinz Stockhausen, wiens partituren en elektronische composities deel uitmaakten van haar presentatie. Bauermeister was van 1967 tot 1972 getrouwd met Stockhausen: zij kregen samen twee kinderen.
Tegelijkertijd met Bauermeisters expositie was in het Stedelijk ook de tentoonstelling Four Americans te zien, met werk Robert Rauschenberg, Jasper Johns, Alfred Leslie, en Richard Stankiewicz. Mary Bauermeister was zo onder de indruk van het werk van Rauschenberg en Johns dat zij met het geld dat ze ontving met de aankoop van een van haar assemblages aan het Stedelijk (1300 Duitse Marken) een ticket kocht en naar New York vertrok. Daar nam haar artistieke carrière een grote vlucht. Zij exposeerde onder meer bij Galerie Bonino, waar zij ook Nam June Paik introduceerde. Belangrijke musea in de VS., zoals het MoMA, het Guggenheim en het Whitney kochten werk van haar aan. Zij schonk het werk Sculpture Integrated (Sandberg Group) aan het Stedelijk.
-
Stedelijk Museum Amsterdam, 1962. -
Stedelijk Museum Amsterdam, 1962. -
Stedelijk Museum Amsterdam, 1962.
Bauermeister bleef tot 1971 in New York wonen waarna zij weer naar Duitsland vertrok. Daar hield zij zich onder meer bezig met New Age spiritualiteit en de geomantiek, esoterische leer die de relatie tussen aardse energieën en de invloed ervan op de mens centraal stelt. Mary Bauermeister bleef tot op hoge leeftijd actief als kunstenaar.
Vorig jaar (februari 2022) stuurde Mary Bauermeister ons een brief waarin ze haar werk uit de jaren zestig als volgt omschrijft : “What I did was not fitting into what was called Art!”[ii]. Daarbij voegde ze met een gedicht dat Willem Sandberg in 1961 n.a.v. een atelierbezoek bij haar in Keulen had geschreven.
1961
several old stairs lead to a long and narrow room
at the other end a window opens on the rhine
-one of the highways of European culture-
a light room
although I can’t remember other windows
along the walls works of mary bauermeister
all different in size and structure
new materials combined with traditional
squares clear, strong and constructive
exhaling light and purity
in the midst the high figure of the artist
the artist and the work are one
sandberg
Leontine Coelewij
Maart 2023
[i] Karl-Heinz Stockhausen in catalogus Mary Bauermeister, Stedelijk Museum, 1962
[ii] Mary Bauermeister in een brief aan Leontine Coelewij, 03.02.2022
Foto's komen uit privéalbum Mary Bauermeister, fotograaf onbekend.