De show van Gijs+Emmy

Amsterdam, 19 februari 2014 — Het Stedelijk Museum presenteert De Show van Gijs+Emmy, Mode- en sieraadontwerpen van Gijs Bakker en Emmy van Leersum 1967–1972. De tentoonstelling is gebaseerd op een legendarische modeshow van het echtpaar Gijs Bakker (1942) en Emmy van Leersum (1930–1984) in 1967.
Bakker en Van Leersum, allebei opgeleid als edelsmid, ontketenden eind jaren ’60 een ware revolutie met hun avant-garde sieraden- en kledingontwerpen. Hun werk bewoog zich op het snijvlak van mode, vormgeving en kunst. Twee eenmalige manifestaties en tal van tentoonstellingen zetten Gijs en Emmy in korte tijd op de kaart en zorgden voor een omslag in de sieraadvormgeving.

Bakker en Van Leersum braken in 1967 door met een sensationele show in het Stedelijk Museum Amsterdam, waarin zij hun visie op een totaalconcept van kleding en sieraden presenteerden. De show was het openingsevenement van de tentoonstelling Edelsmeden 3. Conservator Marjan Boot: “De show heeft Gijs en Emmy gelanceerd als pioniers op hun vakgebied. De futuristische ruimtevaartachtige kleding, de grote aluminium halskragen, de styling van de modellen en het showelement van hun presentatie met elektronische muziek, lichtflitsen en ritmische bewegingen, zorgden dat Bakker en Van Leersum in de jongerencultuur voorop liepen.” 

Het bekendste sieraad uit de show is ongetwijfeld het Kachelpijpcollier (met armband) van Gijs Bakker, nu een icoon van de Nederlandse vormgeving. Voor het eerst werd een sieraad zo groot en op zo’n brutale manier vormgegeven. Het was een provocatie. Bakker zei destijds: “Ik zie iets pikants in de plotselinge toepassing van iets banaals als kachelpijpen in de edelsmidkunst.” 

Het dragen van dergelijke grote kragen stelde eisen aan degene die het object droeg, het was een statement: radicaal, progressief en vooral ‘bevrijd’.

In het vroege, gezamenlijke werk van Gijs en Emmy stond het samengaan van sieraden, kleding en persoonlijkheid van de draagster (en drager) centraal. Het duo wilde sieraden niet los van mode zien, er moest een relatie met kleding zijn – het ging de ontwerpers om de ‘total look’. Ze keerden zich af van de op de elite gerichte statuswereld van de haute couture en anderzijds van de in zichzelf opgesloten wereld van het ambachtelijk vervaardigde sieraad. Ter onderstreping van de eenheid die zij tussen drager, sieraad en kleding nastreefden zochten ze naar nieuwe presentatievormen, zoals een sieradenshow met levende modellen. Als vooruitstrevend logo gebruikten ze een gezamenlijk stempel met de namen Gijs+Emmy. 

Na ook in het buitenland te hebben geëxposeerd hernamen Gijs en Emmy in 1970 in Amsterdam nog één keer het thema van integratie van kleding en sieraad. In de tentoonstelling Kledingsuggesties werden kostuums van stretchstof getoond, toen net op de markt. Het waren een soort basismodellen die de drager kon ‘customizen’. Emmy gebruikte in haar voorstellen verharde protheses, Gijs werkte met nylon ringen.

Het hart van de tentoonstelling bestaat uit een reconstructie van de show uit ‘67. De bezoeker wordt aan het begin gelijk meegenomen in de sfeer van Gijs en Emmy door een teaser video van kunstenaar Bart Hess (1984), met daarin backstage beelden en geluiden vlak voor het begin van de show. Op een catwalk zijn zeven outfits te zien, vijf naar de historische kostuums met de oorspronkelijke grote kragen en twee reconstructies. Daaromheen zijn de losse sieraden te zien die naar Edelsmeden 3 waren ingezonden. Ook wordt veel aandacht geschonken aan de rol van de fotografie en de media, met (mode)foto’s van onder meer Matthijs Schrofer en Sjaak Ramakers. In een andere zaal komen de inzendingen van Gijs en Emmy aan de door Amerika reizende tentoonstelling Objects to Wear aan bod en een aantal opdrachten van particulieren voor kostuums met bijpassende sieraden.

Van de modeshow uit ’67 is geen beeld bewaard gebleven. Marjan Boot heeft de show weten te reconstrueren op basis van een handvol ooggetuigenverslagen, tientallen recensies, en gesprekken met personen die destijds bij de show betrokken waren, zoals fotomodel Sonja Bakker, Renie van Wijk – een jonge journaliste die de show als ‘gewoon meisje’ liep –, fotografen, journalisten en fans van het eerste uur. De aanhang van het vroege werk van Gijs en Emmy blijkt vooral in de kringen van vooruitstrevende Amsterdamse galeries als Galerie Swart en Art & Project te vinden te zijn geweest.

De tentoonstelling is samengesteld door Marjan Boot, met assistentie van James Tergau. Het tentoonstellingsontwerp is van Bart Hess en Harm Rensink. Gijs Bakker was bij het project betrokken als adviseur.

Publicatie en documentaire

Bij de tentoonstelling verschijnen een gelijknamige publicatie en documentaire (auteur: Marjan Boot, filmmaker: Lex Reitsma | € 19,95 | Nederlands/Engelse editie | ISBN 978-94-6208-123-9 |paperback+DVD) die voor het eerst uitgebreid ingaan op de sensationele show uit 1967 en de nasleep daarvan. Publicatie en documentaire verschijnen in de bekende reeks Design Stories (voorheen Premsela Design Stories).

Met deze tentoonstelling en publicatie sluit conservator Marjan Boot haar loopbaan af.

Public Program

Bij deze tentoonstelling wordt een Public Program georganiseerd met Gallery Talks door onder meer Marjan Boot, Gijs Bakker en kunsthistoricus Antje von Graevenitz. Op donderdagavond 20 maart vindt een Forumavond plaats over de beeldcultuur van modevormgeving. Deze avond wordt geleid door Prof. Dr. Anneke Smelik (Radboud Universiteit Nijmegen). Voor meer informatie zie http://www.stedelijk.nl/tentoonstellingen/de-show-van-gijsemmy

De documentaire De show van Gijs+Emmy is mede tot stand gekomen met steun van het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie en het SNS REAAL Fonds. De publicatie en de dvd bij de tentoonstelling De show van Gijs+Emmy zijn mede mogelijk gemaakt met steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Noot voor de redactie:
Voor meer informatie: Press Office Stedelijk Museum, pressoffice@stedelijk.nl of ga naar www.stedelijk.nl/pers

Persbeeld Gijs+ Emmy: zaalopnames en collectie.