Nieuws — 5 jul 2011

Het Stedelijk Museum brengt een eerbetoon aan de productieve carrière van grafisch vormgever Wim Crouwel, die van 1963 t/m 1985 alle uitingen voor het Stedelijk Museum ontwierp. Crouwel wordt beschouwd als één van de grootste ontwerpers van de twintigste eeuw. De tentoonstelling is niet alleen een hommage aan Crouwels loopbaan, ook zijn nalatenschap en invloed op de grafische vormgeving van dit moment is te zien. Wim Crouwel, A Graphic Odyssey was de afgelopen drie maanden in het Design Museum in Londen te zien en bevatte voor het overgrote deel bruiklenen van het Stedelijk Museum. Op 13 augustus opent de tentoonstelling in Temporary Stedelijk 2, onder de titel Wim Crouwel: een grafische ontdekkingsreis.

Wim Crouwel (1928) haalde zijn inspiratie uit de grondleggers van het modernisme en ontwikkelde op basis van hun principes een geheel eigen vormentaal. De tentoonstelling biedt een overzicht van zestig jaar ontwerpen in Crouwels strenge stijl. Sleutelmomenten uit zijn loopbaan zijn te zien, zoals zijn werk voor het Van Abbemuseum in Eindhoven, het ontwerpbureau Total Design, de huisstijl die hij ontwierp voor het Stedelijk Museum en zijn spraakmakende affiches, drukwerk, lettertypes en tentoonstellingsontwerpen.

Crouwel studeerde aan de kunstacademie Minerva in Groningen en verhuisde begin jaren '50 naar Amsterdam. Daar werkte hij aanvankelijk voor een tentoonstellingsbouwer. Crouwel was erg geïnteresseerd in architectuur en ontwikkelde een sterk gevoel voor ruimtelijkheid. Culturele instellingen, in het bijzonder van het Van Abbemuseum, zouden hem vragen voor tentoonstellingsontwerpen. Toen Edy de Wilde, directeur van het Van Abbemuseum, in 1963 directeur werd van het Stedelijk Museum, nam hij Wim Crouwel mee. Tot aan het einde van het directoraat van De Wilde in 1985 was Crouwel de ontwerper van de huisstijl en vrijwel alle affiches en catalogi van het museum. Voor het Stedelijk ontwikkelde Crouwel ook zijn unieke gridsysteem, kenmerkend voor de grafische stijl van het museum in die tijd.

In de geest van de moderne tijd, met de opkomst van de ruimtevaart en computertechnologie in de jaren '60, ontwierp Crouwel in 1967 speciaal voor een computergestuurde zetmachine een radicaal lettertype: New Alphabet. Het New Alphabet leek bijna buitenaards: de tekens bestaan alleen maar uit verticale en horizontale lijnen. Dit onleesbare font maakte het nodige los bij het ontwerp-establishment en leidde tot debatten waaraan Crouwel graag deelnam. Daarbij kwam hij er openlijk voor uit dat hij visuele esthetiek belangrijker vond dan functie. Het New Alphabet is aan het eind van de jaren '80 opnieuw gebruikt door Brett Wickens en Peter Saville voor Substance, de elpee van Joy Division, en is in 1997 gedigitaliseerd en gepubliceerd door The Foundry in Londen. Crouwel ontwierp nog een aantal andere lettertypes, waaronder Gridnik – wat verwees naar de ontwapenende bijnaam die hij kreeg vanwege zijn consequente gebruik van gridsystemen.

In 1963 was Crouwel één van de oprichters van het multidisciplinaire ontwerpbureau Total Design, dat de huisstijl van vele grote Nederlandse bedrijven ontwierp in de jaren '60 en '70. In de jaren '70 behoorde Crouwel tot het team van vier vormgevers dat het Nederlandse Paviljoen voor de wereldtentoonstelling in Osaka ontwierp. Daarnaast maakte hij talrijke postzegels voor de PTT en een controversieel ontwerp voor het telefoonboek waarbij hij alle letters in onderkast zette, dus zonder hoofdletters.

De tentoonstelling bestaat uit onder meer archiefmateriaal, waaronder originele schetsen, catalogi, affiches, folders, postzegelontwerpen, kalenders, letterontwerpen en bewegend beeld, met onder meer een recent interview met de ontwerper.

Deze tentoonstelling werd georganiseerd door het Design Museum, Londen in samenwerking met het Stedelijk Museum.

Gastcurator: Tony Brook, medeoprichter en Creative Director van Spin, Londen
Conservator Design Museum, Londen: Margaret Cubbage
Conservator Stedelijk Museum, Amsterdam: Carolien Glazenburg
De inrichting van de tentoonstelling is ontworpen door 6a Architects, Londen, het grafische ontwerp in de tentoonstelling is van de hand van Spin, Londen.