Capturing a moment. Where net art and performance meet

Het Stedelijk Museum Amsterdam en LIMA presenteren de forum-avond Capturing a moment. Where net art and performance meet, met een performance door JODI en presentaties van Annet Dekker (onafhankelijk curator/onderzoeker), Gabriella Giannachi (University of Exeter) en Vivian van Saaze (Universiteit Maastricht). De gastsprekers verdiepen zich in de stelling dat de methodes die bij het documenteren en conserveren van net art worden gebruikt, nauw gerelateerd zijn aan de procedures voor het verzamelen van live kunstvormen.

Met de komst van efemere, conceptuele, performance-, netwerk- en procesmatige kunst heeft documentatie – als het fysieke overblijfsel van een werk – een centrale positie ingenomen in de strategieën voor conservering en presentatie. Deze artistieke praktijken vormen echter op zich al een uitdaging voor bestaande documentatiemethoden, wat resulteert in nieuwe reflecties op de praktijk van het documenteren. Documentatie betekent niet in alle contexten hetzelfde, en kan zelfs binnen een enkele context vele vormen aannemen. Zo bestaan er grote verschillen in de documentatie voor juridische zaken, wetenschappelijk onderzoek, collectiebeheer en informatiewetenschappen. Uit deze voorbeelden blijkt al hoe verschillend de inzet en doelen van documentatie kunnen zijn, en hoe divers de functies en rollen van documenten. Documentatie kan deel van een kunstwerk uitmaken, het kunstwerk vervangen, of zelfs als het kunstwerk op zich worden beschouwd.

Momenteel werken musea voor hedendaagse kunst aan procedures om performances en andere vergankelijke kunstwerken te conserveren. Welke nieuwe kennis en methoden worden er ontwikkeld voor documentatie, overdracht en behoud van deze werken? Wat valt er te leren van andere praktijken binnen en buiten de museumwereld? En wat betekenen deze veranderingen voor de rol en functie van het museum zelf?

SAMENVATTINGEN EN PRESENTATIES

Annet Dekker vertelt over de manier waarop net-kunstenaars zelf documentatie van hun werk creëren, gebruiken en presenteren en de vraag hoe deze praktijken in musea kunnen worden geconceptualiseerd en geïmplementeerd. Uitgaand van ideeën van de documentalisten uit het begin en midden van de twintigste eeuw, zal ze de verschillende waarden en functies van documentatie bespreken, waarbij ze benadrukt hoe deze verschillende vormen van nut kunnen zijn bij het reconstrueren of presenteren van een werk. Ze onderbouwt deze ideeën met de resultaten van haar recente onderwijs over documentatie aan het Piet Zwart Instituut in Rotterdam. Wanneer documentatie hoger wordt gewaardeerd dan andere conserveringsmethoden, verschuiven de rollen en verantwoordelijkheden van conservatoren (die na voltooiing zorg dragen voor een kunstwerk), curatoren (die betrokken zijn bij het maak- en documentatieproces) en kunstenaars (die hun werk op uiteenlopende manieren documenteren). Deze verschuiving biedt ruimte voor nieuwe gedachten over de betekenis van conservering, waarbij mogelijk ook de structuur en functie van het museum dienen te worden herzien.

Gabriella Giannachi bespreekt het werk van Lynn Hershman Leeson, één van de meest veelzijdige kunstenaars van dit moment. Sinds de jaren 1970 heeft Hershman Leeson een vooruitstrevend oeuvre opgebouwd dat fotografie, performance, film, installatiekunst, net art en site-specifiek werk omspant, naast andere hybride vormen. Giannachi's lezing behandelt de functie van documentatie in Hershman Leesons oeuvre en richt zich met name op haar werk Roberta Breitmore (1972-1978), dat bestaat uit video, fotografie, een graphic novel van Spain Rodriguez, een dagboek, een performance en een aantal documenten, waaronder een cheque, een röntgenfoto, een rijbewijs en een psychiatrisch verslag. Giannachi beschrijft hoe elk document deel uitmaakt van een verzameling inter-documenten (een term van Suzanne Briet uit 1951); hoe elk document, afhankelijk van plaatsing, een werk op zich kan worden; en hoe elk document dat een werk in wording is de kijker betrekt bij de processen rondom de receptie en overdracht ervan.

Vivian van Saaze bespreekt het werk van Tino Sehgal, met de nadruk op het voortleven van zijn werk in een museale context. Musea hebben documentatiestrategieën omarmd als onderdeel van hun conserveringstaken. Bij verkoop van zijn 'geconstrueerde situaties' staat Sehgal echter geen enkele vorm van visuele documentatie of materiële restanten toe: geen contract tussen hem en het museum, geen bijschriften of interpretatie, geen foto's. Het werk is geheel afhankelijk van herinnering en van mondelinge en lichamelijke overdracht, wat ingaat tegen de nauwgezette wijze van archiveren en documenteren die musea doorgaans hanteren. Het werk roept daardoor een aantal intrigerende vragen op. Hoe kan Sehgals werk voortbestaan in een context die zo zwaar leunt op tekstuele en visuele documenten? Hoe ondergraaft het bestaande werkwijzen van musea? En in hoeverre worden eventuele veranderingen die voortkomen uit vervaagde herinnering als onderdeel van het kunstwerk beschouwd?

MEER OVER DE SPREKERS

Annet Dekker is een onafhankelijk curator en onderzoeker. Momenteel is ze researcher digitale conservering voor Tate, Londen, research fellow aan London South Bank University & The Photographers’ Gallery in Londen, docent aan het Piet Zwart Instituut in Rotterdam en fellow aan Het Nieuwe Instituut. Ze publiceert breed over digitale kunst en conservering in internationale peer-reviewed tijdschriften en boeken. Ook stelde ze verschillende publicaties samen, waaronder Speculative Scenarios, or what will happen to digital art in the (near) future (2013), Archive 2020. Sustainable Archiving of Born Digital Cultural Content (2010) en Walled Garden (met Annette Wolfsberger, 2009). Eerder werkte ze als webcurator voor SKOR en was ze programmaleider bij Virtueel Platform en hoofd tentoonstellingen, educatie en artists-in-residence bij het Nederlands Instituut voor Mediakunst. In 2014 voltooide ze haar proefschrift over het conserveren van net art aan Goldsmiths University in Londen. 

Gabriella Giannachi is professor Performance and New Media aan de Universiteit of Exeter, GB. Ze publiceerde meerdere boeken, waaronder Virtual Theatres (2004), The Politics of New Media Theatre (2007), Performing Presence: Between the Live and the Simulated (co-auteur met Nick Kaye, 2011), Performing Mixed Reality (co-auteur met Steve Benford, 2011) en Archeologies of Presence (co-redacteur met Michael Shanks en Nick Kaye). Ze schreef artikelen voor diverse (geestes)wetenschappelijke tijdschriften en was betrokken bij een aantal door het AHRC en RCUK ondersteunde projecten in samenwerking met Tate, Royal Albert Memorial Museum and Art Gallery, 1010 Media en Exeter City Football Club Supporters Trust. Ze heeft een boek over archivering geschreven en stelt momenteel een boek samen over de geschiedenis van het performance-documenteren.

Vivian van Saaze is universitair docent aan de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Maastricht en directeur van het Maastricht Centre for Arts & Culture, Conservation and Heritage (MACCH). Haar onderzoek verkent de uitdagingen waarvoor musea zich gesteld zien ten gevolge van nieuwe artistieke praktijken (zoals nieuwe media, installatie- en performancekunst), evenals de consequenties van digitalisering voor musea. Ze was oprichter van het International Network for Ph.D. and Postdoctoral Researchers in the Field of Contemporary Art Conservation en onderzoeker in het Tate research-netwerk Collecting the Performative. A research network examining emerging practices for collecting and conserving performance-based art. In 2013 was ze research fellow bij Tate in Londen. Onder haar recente publicaties zijn Installation Art and the Museum. Presentation and Conservation of Changing Artworks (Amsterdam University Press, 2013) en 'Collecting Performance-Based Art: New Challenges and Shifting Perspectives' (met Pip Laurenson), in: O. Remes (red.), Performativity in the Gallery. Staging Interactive Encounters (Peter Lang, 2014).

CREDITS

Dit Public Program is een samenwerking tussen het Stedelijk Museum (Margriet Schavemaker, Hoofd Publicaties en Onderzoek, Britte Sloothaak, assistent-curator), LIMA (Gaby Wijers) en Annet Dekker.