Sadik Kwaish Alfraji
Kunstenaarspagina
Kunstenaarspagina — 2 sep 2020
Aan de tentoonstelling In the Presence of Absence, voorstellen voor de tweejaarlijkse gemeentelijke kunstaankopen, nemen 23 kunstenaars(collectieven) deel. Deze kunstenaarspagina bevat een tekst over het werk en een kunstenaarsbijdrage.
Deze reeks werken van Sadik Kwaish Alfraji is deel van een lopend project waarin hij het verhaal volgt van hoe hijzelf en zijn familie ontheemd raakten. In dit project onderzoekt en verweeft de kunstenaar persoonlijke verhalen en doorvlecht ze met een collectief gevoel van solidariteit voor iedereen die een exodus heeft meegemaakt.
The River That Was in the South en Sing like the Southerners Do (beide 2019-2020) brengen het eerste hoofdstuk in beeld van een lange reis nadat het gezin van Alfraji’s grootvader hun huis bij de rivier Erfay’a in de Mesopotamische Moerassen. Het gezin moest het zuiden van Irak verlaten om te ontsnappen aan een feodaal systeem en een menswaardig bestaan te kunnen leiden. Het tweede hoofdstuk toont hoe zijn vaders generatie steeds opnieuw werd verdreven binnen Irak en de buitenwijken van Bagdad. Later, onder Saddam Hoesseins autocratische regime, moest de kunstenaar zelf naar Nederland emigreren, waar het derde hoofdstuk begint, dat hij de titel meegaf: ‘Aan de rand van Amsterdam’. The River Books (2019-2020) laat de persoonlijke aantekeningen zien die de drie hoofdstukken van de reis dialectisch bijeenhouden.
Het verhaal wordt verteld via animaties, getekende dagboeken en een installatie met tekeningen en geluid. De installatie Sing like the Southerners Do wordt begeleid door traditionele mawāwīll (een Arabisch muziekgenre) uit Zuid-Irak, gezongen door Salman Al-Mankoub, over het leven, afscheid nemen, ruïnes, liefde, dood en dromen. Onder de tekeningen bevinden zich ook Alfraji’s handgeschreven transcriptie van enkele liedteksten. De notitieboeken bevatten een min of meer imaginaire dialoog waarin de kunstenaar spreekt met zijn eigen gedachten en met de twee oudere generaties van zijn familie over historische verhalen, waarvan hij een deel niet persoonlijk heeft meegemaakt. Zo vertelt Alfraji op poëtische wijze een verhaal met vele lagen waarin hij de tegengestelde gevoelens naast elkaar plaatst van melancholie, ontbering en verlies, vermengd met nostalgie, hoop en verlangen. Als groep gaan de werken over wat er schuilgaat onder het oppervlakkige beeld van migratie en onderzoeken ze de onvermijdelijke interculturele invloeden op iemands culturele identiteit en de intergenerationele overdracht van herinneringen.
Sadik Kwaish Alfraji (1960) studeerde aan het Instituut voor schone kunsten en de Academie voor schone kunsten in Bagdad en aan de Hogeschool voor de Kunsten Constantijn Huygens in Kampen. Zijn werk was onder meer te zien in MoMA PS1 (New York) en op de 56ste en 57ste Biënnale van Venetië in 2015 en 2017 en de 21ste Contemporary Art Biennial Sesc Videobrasil in 2019. Alfraji maakt in zijn werk gebruik van video, animatie en geluid, naast tekeningen, schilderijen en sculpturen. In zijn oeuvre komen thema’s aan de orde als herinnering, narratieve overlevering en nostalgie, waarbij zowel het persoonlijke en politieke als de geschiedenis en de actualiteit elkaar overlappen.
Kunstenaarsbijdrage
‘Ik ben uw kleinzoon, ver van uw rieten huis. Na jaren van dood en isolement, grootvader, hoor ik het gejammer van uw ziel en hoor ik uw van vermoeidheid uitgeputte stem, ik zie uw droom voor me van een stuk eigen grond en een oogst om binnen te halen voor uw kinderen, en een dag zonder angst...’
‘Geen andere stem dan de stem van vertrek.’
‘Stap op een vliegtuig of boot... Ezel, paard of muilezel... Kameel, koe of anders een geit... Neem een wagen die wordt getrokken door een dier of op benzine rijdt... Neem wat je wilt en verlaat je land... Je zult zien dat je vertrek je toelacht als de ontsnapping waarmee je Verlossing zoekt, en dat de lucht niet stinkt naar de vernedering te leven, en niet stinkt naar angst, en niet stinkt naar vrees...
Maar je zult ook zien dat ieder afscheid een ander afscheid voortbrengt, en dat ontsnappen leidt tot andere ontsnappingen, en dat migratie de deur openzet naar andere migraties, zoals de ene generatie geboorte geeft aan de andere generatie.’
Amersfoort, 24-9-2018
‘Watervogels zingen voor jouw droefenis.’
‘Tussen de stad Al Thawra in Irak en Amersfoort in Nederland liggen oneindig veel dromen, nachtmerries die cirkelen rond de valse illusie, rond de teleurstellingen en angsten... Tussen de steden ligt een overvloed van liefde en generaties geboren uit de schoot van eerdere generaties, bij wie een nieuw afscheid voortkomt uit dat eerste afscheid, dat tot over de Erfaya’a en Al Wadiyah voerde.’
‘Amarah (de rivier Erfaya’a - Al Wadiyah - Al Majar Alkabeer) >>> Basra (Shatt Al Turk - Al Maqal) >>> Bagdad (Al Shakriyah - Al Thawra) >>> Nederland (Hoogeveen - Amersfoort)’