Joy Mariama Smith
Profiel
Profiel — 23 nov 2018
Door middel van installaties, dans en andere media creëert de interdisciplinaire kunstenaar Joy Mariama Smith ruimtes waarin bezoekers worden uitgenodigd om vragen over geprojecteerde identiteit en sociaal-maatschappelijke toegankelijkheid te onderzoeken. In de tentoonstelling Freedom of Movement van het Stedelijk presenteert Smith de nieuwe in opdracht gegeven performance Fou Fou en de installatie Free Fou Fou. Uitgaande van het Amerikaanse kinderliedje ‘Little Bunny Foo Foo’ laat de kunstenaar zien dat persoonlijke vrijheid en onderdrukking heel dicht bij elkaar kunnen liggen. Het liedje beschrijft een konijn dat door een bos springt en veldmuizen lastigvalt door ze op het hoofd te slaan. Een fee vermaant Little Bunny Foo Foo drie keer en dreigt het konijn in een dwaas te veranderen als het niet ophoudt de muizen te kwellen. Het konijn blijft doorgaan en wordt aan het einde van het verhaal getransformeerd. De onbenullige manier waarop het konijn de veldmuizen geweld aandoet – en de weigering om eventuele wandaden te erkennen of recht te zetten – beschermt effectief zijn dominantie en gevoel van vrijheid waar het recht op denkt te hebben. Door het verhaal van het lied te abstraheren, gebruikt Smith het als een allegorie: wij handhaven ook allemaal noties van vrijheid waarmee wij anderen in wezen geweld aandoen.
De installatie Free Fou Fou bevat een soort altaar die bezoekers een rustige ruimte biedt om te reflecteren op de vragen die het werk oproept. Het werk is gebaseerd op het idee van cultuurtheoreticus Sianne Ngai dat dingen die we als schattig herkennen, tegelijkertijd gevoelens van tederheid en agressie kunnen oproepen. Door de esthetiek van schattigheid in hun werk te gebruiken, geeft Smith commentaar op de manier waarop in het verleden in het proces van verwesterlijking zwarte, bruine en queer lichamen als ‘schattig’ werden bestempeld om ze te vermarkten en te consumeren – wat in feite nog steeds gebeurt.
De titels van deze werken hanteren een alternatieve spelling van de naam van het konijn. In het Frans is fou zowel een bijvoeglijk naamwoord dat ‘gek’ betekent als een zelfstandig naamwoord dat ‘dwaas’ of ‘domkop’ betekent. In de voorstelling Fou Fou nodigt Smith de bezoekers uit om te reageren op de performers en om na te denken over de wijze waarop zij zelf tegen (handelings)vrijheid en identiteit aankijken – met name in relatie tot de gepolitiseerde lichamen van de performers. Terwijl de rollen van het konijn, de veldmuizen en de fee telkens wisselen, wordt kijkers gevraagd om te bewegen, met de rug naar elkaar toe te staan, zich om te draaien, bepaalde ideeën van vrijheid te accepteren, te verwerpen of te transcenderen om het bewustzijn te vergroten over hun eigen neigingen, gewoonten en vooroordelen. Smith stelt in dit werk ook aan de orde hoe in het museum handelingsvrijheid en toegang worden toegestaan of beperkt. Het museum wordt gethematiseerd als publieke ruimte die nogal beladen is – bepaalde groepen zijn er immers minder vertegenwoordigd dan andere.
Via projecten die uitnodigen tot participatie en uitwisseling vestigt Smith de aandacht op de impliciete vooroordelen en gedragingen die hebben bijgedragen aan het ontstaan van het museum als een exclusieve instelling – diens toegankelijkheid is niet voor ieder lichaam hetzelfde. Door serieus in te gaan op de vragen die een ogenschijnlijk onbelangrijk kinderlied opwerpt, maakt de kunstenaar zichtbaar hoe diepgeworteld onderdrukking en bevoorrechting in de westerse culturen zijn.
Over de kunstenaar
Joy Mariama Smith (1976, Verenigde Staten) is een installatie- en bewegingskunstenaar, activist, docent en architectonisch ontwerper. Hen* studeerde aan het Dutch Art Institute in Arnhem; de NewSchool of Architecture & Design in San Diego; L'École Internationale de Théâtre Jacques Lecoq in Parijs; en het Oberlin College in Ohio. Hun werk is internationaal op diverse locaties en evenementen te zien geweest, onder meer bij If I Can’t Dance Edition VI – Event and Duration, Amsterdam; SoLow Festival, Philadelphia; en Ponderosa Movement & Discovery in Stolzenhagen, Duitsland. Momenteel geeft hen les aan de School for New Dance Development (SNDO) in Amsterdam.
*Hen/hun: gender-neutraal voornaamwoord, derde persoon enkelvoud.