In het licht van migratie
‘Niet-westerse’ kunst en de collectie van het Stedelijk
Longread — 2 sep 2020 — Rosa Marie Mulder en Esmee Schoutens
Het voortdurende debat over diversiteit en dekolonisatie in musea is voor die musea een prikkel om meer werk te verwerven van kunstenaars uit ‘niet-westerse’ landen, om op die manier de collectie diverser te maken en iets te doen aan de dominantie van het werk van witte mannelijke kunstenaars. In dit essay dient het Stedelijk Museum Amsterdam, het gemeentelijk museum voor moderne en hedendaagse kunst en design, als casestudy voor het beschouwen van het werk van ‘niet-westerse’ kunstenaars. De volgende vraag staat daarbij centraal: hoeveel ruimte, in de zin van acquisities, heeft het Stedelijk Museum aan ‘niet-westerse’ kunstenaars gegeven in de periode sinds de oprichting in 1895 tot de tijdelijke sluiting in 2003?
Voor ons onderzoek hebben we methodes uit de digitale geesteswetenschappen gebruikt om een dataset te creëren met de acquisities van de werken van deze kunstenaars.1 De dataset draagt bij aan het visualiseren van diversiteit in het museum in het verleden. Deze eerste dataset is aangevuld met een tweede dataset over de migratiebewegingen van de kunstenaars, wat nuances toevoegt binnen de beperkingen van digitaal labelen en categoriseren. Deze tweede dataset laat de migratieachtergrond van kunstenaars zien, wat de kwestie van diversiteit en de ‘niet-westerse’ kunstenaar als categorie ingewikkelder maakt. De visualisaties op basis van de data tonen aan dat diversiteit in de collectie van het Stedelijk Museum voornamelijk is gebaseerd op kunstenaars met een transnationale achtergrond, waarbij de toevoeging van de migratiepatronen van deze kunstenaars een meer dynamisch beeld geeft. Deze data kunnen gebruikt kunnen worden als instrument om opnieuw na te denken over het Stedelijk als kruispunt tussen globalisering en representatie.
Rosa Marie Mulder (1994) is kunsthistoricus en werkt samen met kunstenaar Rini Hurkmans en de Unda Foundation, die het conceptuele kunstwerk Flag of Compassion beheert. Mulder volgt een onderzoeksmaster in Museum and Collections en Contemporary Art in a Global Perspective aan de Universiteit Leiden.
Esmee Schoutens (1993) is kunsthistoricus gespecialiseerd in tactische media en artistieke praktijken in de jaren negentig. Ze werkt voor het Amsterdam Museum en Stedelijk Museum Amsterdam.
1. De dataset is gebaseerd op het collectiebeheersysteem Adlib, dat continu wordt aangevuld en geactualiseerd en dus niet kan worden gebruikt om harde conclusies te trekken ten aanzien van de collectie van het Stedelijk Museum.