Falke Pisano
profiel
Profiel — 23 nov 2018
Falke Pisano werkt altijd in reeksen rond een specifiek onderzoeksthema. Ze maakt een grondige, gestage analyse van ideeën uit de literatuur, geschiedenis en theorie, en vertaalt die vervolgens in multimediale kunstwerken. In het kader van Freedom of Movement presenteert Pisano twee werken uit haar doorlopende reeks VONDERVOTTEIMITISS (sinds 2017). De werken in deze serie beginnen met sculpturale installaties waarin affiches, PowerPoints en andere materialen zijn verwerkt, die Pisano dan activeert in een openbare lezing-performance. De installaties blijven zich ontwikkelen in steeds weer een andere omgeving, omdat de kunstenaar ze aanpast aan iedere unieke expositieruimte. Door vraagtekens te zetten bij concepten die wij als vanzelfsprekend beschouwen, zoals ruimte, tijd en taal, houdt Pisano in haar werk de vermeende objectiviteit van de filosofische grondslagen van de Westerse beschaving tegen het licht.
Voor haar nieuwe performance en installatie No Man's Land heeft Pisano zich laten inspireren door het korte verhaal ‘The Lady in the Looking Glass: A Reflection’ van Virginia Woolf uit 1929, waarin aan de hand van de reflecties van voorwerpen in de spiegel van haar kleedkamer een vrouw wordt beschreven die in haar huis en in de tuin bezig is. Terwijl het verhaal suggereert dat het onmogelijk is iemands karakter te doorgronden op basis van fysieke voorwerpen, voegt Pisano in haar lezing-performance een nieuwe laag aan deze interpretatie toe door te stellen dat de ruimtes die wij als neutraal ervaren in feite cultureel beladen zijn. De kunstenaar verbindt Woolfs verhaal met een aantal wetenschappelijke ontdekkingen uit haar tijd, zoals die van de atomen, waarmee werd bewezen dat ruimte geen leegte is maar een en al actieve materie. Na Pisano’s performance op 25 november in het Stedelijk Museum worden de diagrammen, geprojecteerde beelden en illustraties uit haar presentatie – als ook een registratie van de lezing-performance – in de zaal tentoongesteld als multimediale sculptuur.
Pisano's performance en installatie Wonder-What-Time-It-Is lijkt qua opzet op No Man's Land en is eveneens gebaseerd op een literair verhaal. Het werk is een uitwerking van een satire van Edgar Allan Poe uit 1839, ‘The Devil in the Belfry’, dat zich afspeelt in het fictieve Nederlandse dorp Vondervotteimittiss. Daar breken chaotische toestanden uit als een vreemdeling het dorp binnen loopt, de klokkenluider aanvalt en de klok dertien laat slaan. Hij verstoort daarmee ernstig de geordende, voorspelbare levens van de bewoners. Pisano gebruikt het verhaal om nader in te gaan op de invoering van een standaardtijd in de negentiende eeuw en deze te linken aan industrialisatie en kolonisatie. Ook valt haar op hoe vreemdelingenhaat kan worden aangewakkerd door verzet tegen alternatieve vormen van kennis. Wonder-What-Time-It-Is is sinds 2017, toen het werk voor het eerst werd tentoongesteld, voortdurend aan verandering onderhevig en wordt voor Freedom of Movement gepresenteerd als een wandinstallatie naast een video-opname van de allereerste performance.
Dit werk laat zien hoe bepalend het westerse concept van tijd en ruimte is voor het fundament onder onze dagelijkse realiteit. Aan de hand van verhalen van schrijvers die inmiddels een vaste plek hebben gekregen in de Westerse ‘canon’, zet Pisano vraagtekens bij het idee dat zulke concepten losstaan van de cultuur en geschiedenis. Ze vestigt in plaats daarvan de aandacht op de manier waarop deze concepten een orde opleggen en een koloniale agenda doorvoeren.
Over de kunstenaar
Falke Pisano (geb. 1978, Nederland) heeft gestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Ze was artist-in-residence bij NTU CCA, Singapore; M4gastatelier, Amsterdam; American Academy in Rome; Capacete, Rio de Janeiro en het Henry Moore Institute, Leeds. Haar werk en performances waren onder meer te zien in Praxes Center for Contemporary Art, Berlijn; The Showroom, Londen; De Vleeshal, Middelburg; Grazer Kunstverein, Graz; de Berlin Biennale; BAK, basis voor actuele kunst, Utrecht; De Appel Arts Centre, Amsterdam; de Biënnale van Venetië; Museo Reina Sofia, Madrid; de Biënnale van Sydney; Manifesta 7 en de Biënnale van Istanbul. In 2013 werd ze onderscheiden met de Prix de Rome.