Anna Dasović
Kunstenaarspagina
Kunstenaarspagina — 2 sep 2020
Aan de tentoonstelling In the Presence of Absence, voorstellen voor de tweejaarlijkse gemeentelijke kunstaankopen, nemen 23 kunstenaars(collectieven) deel. Deze kunstenaarspagina bevat een tekst over het werk en een kunstenaarsbijdrage.
In haar installatie Before the fall there was no fall. Episode 01: Raw material (2019) toont Anna Dasović hoe taal en beeldvorming door de Koninklijke Landmacht zijn ingezet om Nederlandse VN-militairen voor te bereiden op uitzending naar VN-vredesmissies in Bosnië en Herzegovina. Na het uiteenvallen van de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië en de daaropvolgende oorlogen, stuurde de Nederlandse staat vanaf februari 1994 drie bataljons naar het ‘VN-veilig gebied Srebrenica’ om het gebied te beschermen. In juli 1995 viel Srebrenica in handen van Bosnisch-Servische troepen die de Bosnische Moslimmannen van de -vrouwen scheidden, onder toeziend oog van Nederlandse VN-militairen. De vrouwen en kleine kinderen werden gedeporteerd en 8372 mannen en jongens werden vermoord.
De installatie combineert tekstfragmenten uit het Handboek voormalig Joegoslavië (1994) met beeldmateriaal dat is vastgelegd op ongeveer honderd VHS-banden, afkomstig uit een archief van het ministerie van Defensie. Door een beroep te doen op de Wet openbaarheid van Bestuur werden de banden uiteindelijk vrijgegeven aan Dasović, na een proces dat vier jaar duurde.
Het videowerk, dat geheel is samengesteld uit het ‘ruwe materiaal’ van de videobanden, toont hoe Nederlandse blauwhelmen tijdens militaire oefeningen, op NAVO-terreinen in Nederland en België, met rollenspellen werden voorbereid op de vredesoperatie. Soldaten die al naar Bosnië en Herzegovina uitgezonden waren geweest, werden als acteurs ingehuurd door de Koninklijke Landmacht om de bevolking met wie zij in aanraking waren gekomen, na te spelen. Daarmee werd impliciet een beeld gevormd van ‘de ander’. Dasović betoogt dat racistische excessen binnen de Koninklijke Landmacht deels het gevolg zijn van een militaire cultuur verwrongen van immateriële associaties, die geworteld zijn in het koloniale verleden van Nederland. In hoeverre heeft dit het handelen van de VN-militairen in Srebrenica beïnvloed?
In haar werk richt Dasović zich op de (on)mogelijkheid om genocide in beelden te vatten. Ze onderzoekt hoe woorden en beelden worden ingezet om politiek ongemakkelijke aspecten van gewelddadige conflicten te verdoezelen. Welke ideologische kaders liggen ten grondslag aan zulke representaties van geweld?
Anna Dasović (1982) werkt met videomontage, fotografie, installaties en op tekst gebaseerde werken die tot stand komen door middel van archief- en bibliografisch onderzoek, veldwerk en interviews. Ze studeerde fotografie aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en vervolgde haar studie aan het Dutch Art Institute, ArtEZ, Hogeschool voor de Kunsten Arnhem. Van 2017 tot 2018 nam Dasović deel aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam. Werk van Dasović was te zien in het Van Abbemuseum (Eindhoven), Kunstverein Braunschweig en Bergen Assembly (Bergen).
Before the fall there was no fall. Episode 01: Raw material werd gemaakt in opdracht van het Van Abbemuseum en Framer Framed. In Framer Framed zal vanaf 5 september 2020 Episode 02 van het project te zien zijn.
Anna Dasović, ‘Before the Fall There Was No Fall. Episode 01: Raw Material’, 2019, still. Met dank aan de kunstenaar.
Kunstenaarsbijdrage
Ik vond deze beelden in een collectie met videobanden van een militaire oefening van Nederlandse blauwhelmen die voorafging aan hun VN-vredesmissie in 1995 naar de VN-veilige zone Srebrenica, in het oosten van Bosnië en Herzegovina. Vermoedelijk was het materiaal bedoeld om aan soldaten te laten zien tijdens hun militaire training in NAVOkampen in Duitsland en België. Het is niet duidelijk of en in welke hoedanigheid het materiaal door de Koninklijke Landmacht is getoond aan hun VN militairen. Hoe is de aanwezigheid van dit beeldmateriaal te duiden in een verzameling van honderd andere videobanden waarmee de Koninklijke Landmacht een beeld van de mensen in Srebrenica ensceneerde dat hen zo diepgaand ontmenselijkte en tot ‘anderen’ verklaarde?
Tape 67: Toeristische voorlichtingsfilm Srebrenica