Blog — 17 sep 2012

Het gonst al een tijdje door het Stedelijk. Binnenkort worden de drie gigantische platen corten staal uit het depot gehaald om als Sight Point te herrijzen op het Museumplein. Na een lange periode van afwezigheid maakt het gigantische sculptuur van Richard Serra weer onderdeel uit van het Museumplein.

Geschiedenis

In 1975 besluit het aankoopcomité onder leiding van museumdirecteur Edy de Wilde tot de verwerving van het kunstwerk en wordt het staal besteld. Vanwege de locatie van de riolering was het niet mogelijk om het kunstwerk op de door Serra uitgekozen plaats neer te zetten. In een brief aan Leo Castelli, gallerist van Serra, vraagt de Wilde hem om een andere locatie te kiezen voor het werk. Het museum had vanaf 1954 een aanbouw langs de van Baerlestraat: de Sandbergvleugel. Achter deze vleugel was een beeldentuin ingericht waar Sight Point een plaats heeft gekregen.

In het najaar van 1977 staat een tentoonstelling van Serra in het Stedelijk gepland waar hij met de Wilde over wil praten. Twintig jaar na zijn retrospectief, in 1997, wordt het beeld van het plein verwijderd vanwege de bouwwerkzaamheden aan de ondergrondse parkeergarage QPark. Hierdoor is ook de herplaatsing van het kunstwerk een punt van aandacht geworden vanwege het enorme gewicht van de drie stalen platen, ze wegen 17 ton per stuk.

Plaats in de kunsthistorie

Serra’s werk neemt een belangrijke plaats in, in de beeldende kunst. Zijn werk is qua formaat en materiaal niet alleen imposant maar geniet ook bekendheid vanwege de site specificity: de band die het kunstwerk met de omgeving aangaat.

Volgens Serra hebben site specific kunstwerken te maken met de omgevingsfactoren van gegeven plaatsen.1 De relatie tussen de kijker en het werk, het werk en de ruimte en de ruimte en de toeschouwer vinden plaats op verschillende niveaus waarin al deze omgevingsfactoren zijn betrokken. Kunstenaars die hier ook belang aan hechten zijn Lawrence Weiner, Daniel Buren en Robert Smithson: allen belangrijke vertegenwoordigers van het Minimalisme waar ook een van de zwaartepunten van de collectie van het Stedelijk Museum ligt. In Nederland is Serra goed vertegenwoordigd met belangrijk werk in verschillende museumcollecties waaronder het van Abbemuseum, het Kröller Müller Museum en museum Boijmans van Beuningen.

De werking van een site specific sculptuur in een nieuwe omgeving

Kan dat wel, een kunstwerk dat weliswaar voor dezelfde locatie bestemd was opnieuw op het Museumplein plaatsen? Serra maakte dit werk speciaal voor deze plek en als de omgeving verandert, verandert het kunstwerk mee. Maar als het kunstwerk voor onbepaalde periode verdwijnt, verandert de omgeving zonder dat het kunstwerk hier in mee kan gaan. Sight Point wordt nu ook aan een groot publiek gepresenteerd dat het werk nog nooit heeft gezien en dat zal Sight van nieuwe waarde en betekenis voorzien. Er is nogal wat veranderd en het werk zal zich anders manifesteren dan in de periode 1975 – 1993. Maar anders is niet minder. Deze herplaatsing zorgt, zonder dat Serra dat bedoeld heeft, voor een interventie in de nieuwe openbare ruimte en geeft het Stedelijk Museum een imposante blikvanger.

1. Kwon, M. One Place After Another. In: Suderburg, E. ed. Space, Site, Intervention – Situating Installation Art. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2000: P. 86.