Jean Tinguely

De Zwitserse kunstenaar Jean Tinguely (1925–1991) speelde in de jaren vijftig een grote rol in de ontwikkeling van de kinetische kunst. Dit overzicht toont meer dan honderd, merendeels werkende machinesculpturen, films, foto’s, tekeningen en archiefmateriaal. Op chronologische en thematische wijze worden Tinguely’s artistieke ontwikkeling en motieven zichtbaar gemaakt; zoals zijn voorliefde voor absurd spel en zijn fascinatie voor destructie en vergankelijkheid.

Te zien zijn de vroege draadsculpturen en reliëfs waarmee hij de abstracte schilderijen van kunstenaars als Malevich, Miró en Klee nabootst en verandert door ze in beweging te zetten; de interactieve tekenmachines en wild dansende installaties van schroot, afval en gebruikte kledingstukken; en zijn strakke, militaristisch aandoende zwarte sculpturen.

luidruchtig & spectaculair

De tentoonstelling besteedt veel aandacht aan Tinguely’s zelfdestructieve performances. De enorme installaties die Tinguely tussen 1960-1970 maakte (Homage to New York, Etude pour une fin du monde No. 1, Study for an End of the World No. 2 en La Vittoria) hadden als doel zichzelf luidruchtig en spectaculair te vernietigen. Daarnaast worden de tentoonstellingen Bewogen Beweging (1961) en Dylaby (1962) die Tinguely in het Stedelijk Museum heeft georganiseerd belicht, net als zijn latere enorme sculpturen, HON – en katedral (1966), Crocrodrome (1977) en het spectaculaire Le Cyclop (1969–1994), dat buiten Parijs nog steeds te bezoeken is.

primeur

Als sluitstuk van de tentoonstelling, en een Nederlandse primeur, wordt Tinguely’s monumentale Mengele-Totentanz (1986) gepresenteerd: een duistere installatie met schaduwspel, die Tinguely maakte naar aanleiding van een verwoestende brand waarvan hij ooggetuige was. Het werk is opgebouwd uit overblijfselen van de brand: verkoolde balken, landbouwmachines (van de firma Mengele) en dierenskeletten. Het resultaat is een gigantische memento mori, die ook verwijst naar de concentratiekampen van de Nazi’s. De bewegingen en hoge schelle geluiden zorgen voor een sacrale en macabere sfeer.

Spel, interactie en spektakel!

Voor Jean Tinguely was zijn werk een verzet tegen de conventionele statische kunst(wereld); hij wilde spel en experiment voorop zetten. Voor hem hoefde de bezoeker niet meer in een steriele witte ruimte op afstand naar een verstild schilderij te kijken. Met zijn kinetische kunst zette hij zowel de kunst als de kunstgeschiedenis in beweging en verkende hij de grenzen tussen kunst en leven. Met zijn do-it-yourself tekenmachines bekritiseerde Tinguely de rol van de kunstenaar en de elitaire positie van kunst in de samenleving. Hij verwierp de uniciteit van ‘de hand van de kunstenaar’ door bezoekers zelf werken in elkaar te laten zetten

Samenwerkingen met andere kunstenaars

Samenwerking stond centraal in zijn loopbaan: met kunstenaars als Daniel Spoerri, Niki de Saint Phalle (ook zijn echtgenote), Yves Klein, het ZERO-netwerk, maar ook met museumdirecteuren als Pontus Hultén, Willem Sandberg en Paul Wember. Tinguely speelde een belangrijke rol in deze netwerken, als leider, inspirator, en verbinder. Zijn charismatische, stoere persoonlijkheid en het eclatante succes waarmee hij zijn werk (en zichzelf) in de openbare ruimte presenteerde, droegen daar in belangrijke mate aan bij.  

RELATIE MET AMSTERDAM EN HET STEDELIJK 

Amsterdam heeft een dynamische geschiedenis met Tinguely. Vooral de mede door Tinguely samengestelde tentoonstellingen Bewogen Beweging (1961) en Dylaby (1962) in het Stedelijk Museum getuigen van het nauwe contact. Hij bracht niet alleen zijn kinetische Méta machines, maar ook zijn internationale avant-gardenetwerk naar Nederland en liet een blijvende indruk achter bij het publiek, dat deze experimentele tentoonstellingen in grote aantallen bezocht. Een innige band met Willem Sandberg, toenmalig directeur van het Stedelijk Museum, en curator Ad Petersen leidde tot verschillende retrospectieven en aankopen voor de collectie waaronder zijn beroemde tekenmachine Méta-Matic No. 10 uit 1959, Gismo uit 1960 en de enorme Méta II uit 1971. 

TICKETS & INFO OVER DE TENTOONSTELLING

Tickets Aangepaste toegangsprijs
Tot en met 5 maart 2017 geldt een aangepaste prijs voor het hele museum ivm de tentoonstelling Jean Tinguely: Machinespektakel. U betaalt deze aangepaste prijs eenmalig. deze aangepaste toegangsprijs geldt ook voor Museumkaarthouders. Wij raden u aan uw ticket alvast online te kopen. U kunt dan gebruik maken van de priority lane en kunt direct doorlopen naar de toegangscontrole.

Wanneer bewegen de machines?

Er zijn 166 werken in de Tinguely-tentoonstelling, waarvan 62 machines. Maar liefst 46 daarvan bewegen, en dat is behoorlijk uniek. Want hoewel ze er stoer uitzien, zijn de machines van Tinguely uiterst fragiel. De meesten doen het al jaren niet meer. Maar dankzij een intensief restauratieproject het afgelopen anderhalf jaar heeft het Stedelijk er weer veel aan de praat gekregen. Toch zijn ze nog zo fragiel dat ze het niet non-stop kunnen doen. Dan maken ze zichzelf kapot. Daarom doen ze het eens per 5, 10, 15 minuten of een uur. Op de bijschriften kun je zien hoe vaak een werk beweegt. En bij sommige werken is een timer die precies aangeeft wanneer hij het weer doet.

Gismo & Tekenmachine in beweging

De zeer kwetsbare Gismo en de Tekenmachine worden soms op zaal door een restaurator aangezet. Dat zal gebeuren op maandag 10 oktober, dinsdag 8 november, dinsdag 13 december, zaterdag 24 december, woensdag 18 januari en dinsdag 14 februari – steeds rond 11.00, 12.00 en 13.00 uur (wijzigingen voorbehouden). Verzamelen voor de demo kan bij het boekwinkeltje op de eerste verdieping (trapomloop). Eerst wordt de tekenmachine (Méta-Matic no.10) gedemonstreerd en daarna Gismo. 

GRATIS AUDIOTOUR

Neem een gratis audiotour en kom nòg meer te weten over de tentoonstelling Jean Tinguely- Machinespektakel. Ingesproken door samensteller van de tentoonstelling Margriet Schavemaker.

Luister alvast online

FAMILIELAB: TINGUELY’S HOOFDKWARTIER 

Een werk is pas af als het beweegt, vond kunstenaar Jean Tinguely. En kijken is meedoen. Dus stap in Tinguely's Hoofdkwartier en laat zijn gedachten tot leven komen. Bouw een nutteloze machine en breng het museum in beweging. Stilstand bestaat niet!

CATALOGUS TINGUELY

Bij de tentoonstelling verschijnt een catalogus met essays van verscheidene Tinguely experts, zoals Margriet Schavemaker, Barbara Til, en Beat Wismer. 

Prijs v.a.: € 29,95

Meer informatie

PUBLIEKSPROGRAMMERING

FRIDAY NIGHT / PERFORMANCE 30 Sep 2016
Tinguely Opera: Bewogen Bewegen
Taal: Diverse talen
Locatie: Teijin Auditorium

WORKSHOPS, 9 okt – 27 nov 2016
Kinderworkshops Tinguely
Locatie: Studio A
Taal: Nederlands

Event, 5 nov 2016
Museumnacht: Dream out Loud & Tinguely
Taal: Diverse talen
Locatie: Verschillende plekken in het museum

RONDLEIDINGEN (online), 10 en 21 nov 2016
Live Lunch Tours Tinguely met Margriet Schavemaker
Taal: Engels
Locatie: tentoonstelling

FILM, 13 dec 2016
Jean Tinguely & Michael Landy: Hommage to New York. Performance. Destruction
Taal: Engels
Locatie: Cinema 2, EYE Filmmuseum

FILM, datum wordt binnenkort bekend gemaakt
Ed van der Elsken & Tinguely: Bewogen Beweging en Dylaby
Taal: Nederlands
Locatie: Cinema 2, EYE Filmmuseum

STEDELIJK ACADEMIE, 15 jan 2017
Jean Tinguely: Through the Eyes of the Experts
Taal: Engels
Locatie: Teijin Auditorium

STEDELIJK ACADEMIE, 29 jan 2017
Jean Tinguely: de Restauratie van een Machinespektakel
Taal: Nederlands
Locatie: Teijin Auditorium

SYMPOSIUM, 3-4 februari 2017
Lose Yourself! Symposium on Labyrinthine Exhibitions as Curatorial Model
Taal: Engels
Locatie: Teijin Auditorium Stedelijk Museum

FILM, 21 feb 2017
Ed van der Elsken & Tinguely: Bewogen Beweging en Dylaby
Taal: Nederlands
Locatie: Cinema 2, EYE Filmmuseum

LOSE YOURSELF!
Symposium on Labyrinthine Exhibitions as Curatorial Model

In februari 2017 vindt in het Stedelijk Museum een tweedaags symposium plaats in het kader van de tentoonstelling Jean Tinguely – Machinespektakel. Voor het symposium, getiteld Lose Yourself – A Symposium on Labyrinthine Exhibitions as Curatorial Model, vormen de opmerkelijke en speelse  tentoonstellingen Dylaby(1962) en HON – en Kathedral (1966) het startpunt, zodat het nalatenschap van deze ‘labyrintische’ manier van tentoonstellen belicht kan worden. Dit symposium wordt georganiseerd door het Stedelijk Museum Amsterdam, het Moderna Museet Stockholm, het Tinguely Museum Bazel, de Vrije Universiteit Amsterdam en de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis (OSK). Klik hier voor meer informatie.

Credit

De tentoonstelling is georganiseerd door het Stedelijk Museum Amsterdam in samenwerking met Museum Kunstpalast, Düsseldorf.

De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt dankzij de genereuze steun van de Turing Foundation, All Art Initiatives B.V., het Blockbusterfonds, de LUMA Foundation en additionele steun van the Swiss Arts Council Pro Helvetia, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Walter A. Bechtler Foundation, Switzerland en Museum Tinguely, Basel.