Papierrestauratie
In 2007 kocht het Stedelijk Museum een installatie van de Kroatische kunstenaar David Maljkovic (1973). Het werk bestaat uit een videoprojectie en twaalf tekeningen. Eén van de twaalf tekeningen - 'Serie for new heritage II, serie A' (2006) - is een collage die bestaat uit zes vellen papier die aan de achterkant aan elkaar geplakt zijn met crêpetape.
Aan de voorkant is een grafiettekening te zien van een slingerweg met zes kleine autootjes die naar een gebouw in de verte rijden. Bij het gebouw en op de voorgrond heeft de kunstenaar stukken tekst geschreven. De zes autootjes zijn uitgeknipte afbeeldingen van auto’s die verder met grijze verf en metaalfolie afgewerkt zijn. Deze zijn met lijm op het papier bevestigd. De tekening is met potlood aan de achterzijde gesigneerd (D. Maljkovic) en gedateerd (2006).
CRÊPETAPE DOORGESLAGEN
Papierrestauratoren van het Stedelijk Museum bekeken de tekening in 2010 voor onderzoek en een mogelijke restauratiebehandeling. De reden voor dit onderzoek was dat de lijm van de gebruikte crêpetape in slechts vier jaar tijd compleet was vergeeld en tot aan de voorkant was doorgeslagen en daar zichtbaar werd. Het ruitvormige patroon van de doorgeslagen tape veranderde het beeld van de tekening volledig. Daarnaast had het plakband zijn kleverigheid verloren, waardoor de vellen papier loskwamen. Ook de lijm waarmee de autootjes zaten vastgeplakt was duidelijk vergeeld en daardoor goed zichtbaar langs de randen van de auto’s.
GEL
In het vooronderzoek onderzochten de restauratoren hoe de vergeelde lijm, die in de vezels van het papier is doorgedrongen, het beste verwijderd kon worden. Dit bleek alleen met behulp van oplosmiddelen te kunnen. Maar oplosmiddelen en de daarbij benodigde wrijving van wattenstaafjes zouden de grafiettekening en de geplakte autootjes kunnen beschadigen. Daarom is gekeken of het oplosmiddel plaatselijk kan worden gebruikt in de vorm van een gel.
Het voordeel van een gel is dat er geen wrijving is tussen het papier en de grafiettekening, dat de risico’s van uitvloeien van oplosmiddelen in het papier gering zijn en dat op deze manier de vorming van kringen in het papier beperkt blijft. Toch blijft het verwijderen van vergeelde en in de vezels doorgedrongen lijm problematisch en zelden geeft de behandeling een bevredigend esthetisch resultaat. Met andere woorden: de lijm blijft in de meeste gevallen zichtbaar.
MENING VAN DE KUNSTENAAR
De kunstenaar is tijdens het vooronderzoek gevraagd naar zijn mening over de aanwezigheid van de lijmsporen van de tape aan de voorkant van het werk en over de vergeelde lijm in de tekening. De kunstenaar vond dat deze individuele tekening ondanks de doorgeslagen en vergeelde lijm zich nog goed verhield met de rest van de installatie.
In overleg met de kunstenaar en de betrokken conservatoren van het museum is besloten de tape en plakkerige lijmresten aan de achterzijde te verwijderen en de losse vellen daarna met dunne strookjes Japans papier en stijfsel aan de achterkant weer aan elkaar vast te zetten. De bestaande lijmresten worden niet verwijderd en blijven in het papier aanwezig. Deze zullen naar verwachting niet veel meer vergelen.
