Moving Thinking
door Mariana Lanari
Tentoonstelling — 23 okt 2015 t/m 28 feb 2016
“The foundation of one’s thought is the thought of another”
Voor het eerst was de leeszaal van de bibliotheek van het Stedelijk het decor van een kunstwerk. Deze kunsthistorische bibliotheek is een van de grootste van Europa en bevat ongeveer 190.000 titels. Wie over de museumzalen op de begane grond loopt, loopt dus over zo’n 2,5 kilometer boeken die in de kelders van het museum zijn opgeborgen. Tussen die boeken is een oneindig aantal verbanden te leggen. Wat in de leeszaal van de bibliotheek begint als een vraag van een onderzoeker, legt vaak een lange weg af die voert langs kruisbestuivingen, invloeden en toevallige vondsten.
De Braziliaanse kunstenaar Mariana Lanari (1976) maakt in Moving Thinking de wegen van informatie inzichtelijk. Sinds oktober is zij met een vijf maanden durende performance begonnen, waarin zij laat zien hoe boeken inhoudelijk met elkaar verbonden zijn. Het project maakt niet alleen duidelijk hoe een bibliotheek werkt, maar toont ook de enorme rijkdom van de bibliotheek van het Stedelijk Museum – die al rond 1930 begon te verzamelen, en in 1957 zijn deuren opende voor het publiek.
Mariana Lanari heeft de afgelopen maanden de bestaande ordening van de boeken in de leeszaal – normaal alfabetisch op kunstenaarsnaam – veranderd door boeken te verplaatsen, en vervangen door boeken uit het depot. Zij begon met de vertakkingen uit te leggen van het invloedrijke boek Writing as Sculpture van Louwrien Wijers (1996). Daarin interviewt Wijers belangrijke kunstenaars en wetenschappers uit die tijd, zoals Joseph Beuys, Andy Warhol en Robert Filliou. Vanuit deze publicatie maakt Lanari een lange keten van boeken die er alle op de een of andere manier mee verbonden zijn, zoals de catalogus van de grote Beuys-tentoonstelling in het Guggenheim, die Beuys in het interview ter sprake brengt, of die van Robert Filliou Research at the Stedelijk.
“Wat Lanari doet is eigenlijk een tastbare versie van hoe je onderzoek doet, of dat nu op internet is of in de nog steeds onmisbare bibliotheek. Ze legt een interessante cyclus van kennis bloot, want het ene boek leidt altijd naar het andere. Bibliotheken bevatten boeken, en boeken bevatten gedachten en meningen, gestold in tekst. Ze worden pas weer ‘levend’ op het moment dat ze gelezen, geïnterpreteerd, hergebruikt en gecombineerd worden door de lezer. Die wordt vervolgens zelf weer schrijver, en legt zijn of haar gedachten vast in tekst. Zo is de cyclus, die bibliotheekwetenschapper Loosjes ooit ‘kennis in beweging’ noemde, weer rond.”
Nijhoff gaat zelf ook een keten van boeken vormen, gebaseerd op het werk Montserrat van beeldhouwer Julio González uit de collectie van het Stedelijk. Het beeld was in 1937 te zien in het Spaanse paviljoen op de Wereldtentoonstelling in Parijs, waar Willem Sandberg, toen conservator, aanwezig was om het Nederlandse paviljoen in te richten.
“Sandberg ontmoette daar Alexander Calder, Picasso en Julio González, en dat is te merken is aan de latere keuzes die hij maakte voor het Stedelijk. Zo was het tentoonstellen van de Guernica van Picasso in het Stedelijk in 1956 eigenlijk bedoeld als onderdeel van een herschepping van het Spaanse paviljoen uit 1937. De geschiedenis van die tentoonstelling is te traceren in het archief, maar kan ook zichtbaar gemaakt worden aan de hand van publicaties in de bibliotheek.”
Moving Thinking is een groeiend, associatief project dat op een meanderende wijze verbanden tussen boeken laat zien. De afgelopen maanden richtte Lanari de grote boekenwand van de leeszaal anders in, zodat de lijnen zichtbaar worden.
De veranderingen worden in beeld gebracht met foto’s en filmpjes op de website, en een blog van Mariana Lanari.
Mariana Lanari en Michiel Nijhoff zijn op verschillende momenten in de leeszaal beschikbaar voor presentaties, vragen en opmerkingen.
De bibliotheek van het Stedelijk bevindt zich op de benedenverdieping van de nieuwbouw en is toegankelijk zonder toegangsbewijs voor het Stedelijk.
blog
Mariana Lanari houdt een blog bij over het project Moving Thinking op haar website.