Nieuws — 1 jun 2017

Amsterdam, 1 juni 2017 - Het Stedelijk Museum Amsterdam, dat de grootste collectie van Kazimir Malevich buiten Rusland beheert, heeft een bijzondere vondst gedaan. Tijdens onderzoek naar de Khardzhiev-collectie in het museum is een tekening van Malevich opgedoken. Het blijkt een tot nu toe onbekende voorstudie te zijn voor het schilderij Een Engelsman in Moskou (1914), een van de topstukken van Malevich in de collectie van het Stedelijk.

De Khardzhiev Collectie is een verzameling Russische avant-garde kunst en kunsthistorische bibliotheek van de Russische literatuurwetenschapper Nikolai Khardzhiev (1903-1996), waar het museum sinds 1998 zorg voor draagt. In 2013-14 was een groot deel van de collectie nog prominent te zien in het Malevich-overzicht in het Stedelijk, Tate Modern en de Kunsthalle Bonn.

Het Stedelijk heeft de afgelopen twee decennia veel onderzoek verricht naar de Khardzhiev-collectie. Tijdens het inventariseren van de bibliotheek van de verzamelaar vond Geurt Imanse, voormalig Hoofd Collecties van het Stedelijk en expert op het gebied van de Russische avant-garde, de tekening van 14x10 cm tussen de bladen van een door Khardzhiev geschreven boek over de kunstenaar Pavel Fedotov. De gevonden tekening en het schilderij Een Engelsman in Moskou behoren tot Malevich’ zogeheten ‘a-logische’ werk, waarbij de rede bij het schilderen moest worden uitgesloten. De vormen in zijn werk verwijzen niet meer naar de werkelijkheid, en zijn ‘verknipte’ beelden. Het was een eerste stap naar zijn nieuwe stijl, het voorstellingsloze suprematisme. De tekst op de tekening en het schilderij luidt: ‘Gedeeltelijke eclips’. Er was volgens Malevich een zonsverduistering nodig; de oude esthetiek moest verdwijnen. Zo is de Engelsman, die de duisternis inzet, een schakel op de weg naar het beroemde zwarte vierkant van 1915.

Directeur van het Stedelijk Beatrix Ruf is enthousiast over de vondst: “Deze tekening uit 1914, op ruitjespapier, is de ontbrekende schakel in de tekeningenserie die we al hebben geïnventariseerd in de catalogus Russische avant-garde De Khardzhiev-collectie uit 2013. De tekening is overduidelijk een voorstudie voor het schilderij Een Engelsman in Moskou uit onze collectie. Deze vondst laat eens te meer zien hoe belangrijk onderzoek is, en dat onze Malevich-collectie en de Khardzhiev-collectie ontzettend goed op elkaar aansluiten.“

Marcel de Zwaan, voorzitter van de Stichting Khardzhiev: “Deze vondst heeft iets ontroerends. Niet alleen omdat het een prachtige tekening is, maar ook omdat het een verborgen voorbode lijkt van de gelukkige relatie die de stichting en het Stedelijk later zijn aangegaan.”

De tekening is vanaf 2 juni voor het eerst voor het publiek te zien ter gelegenheid van het Khardzhiev Symposium dat op 2 en 3 juni in het Stedelijk Museum gehouden wordt.

Eerste editie van het Khardzhiev Symposium

Op 2 en 3 juni 2017 presenteren het Stedelijk Museum en de Stichting Khardzhiev de eerste editie van het tweejaarlijkse Khardzhiev Symposium: The Many Lives of the Russian Avant-Garde. Tijdens dit symposium zal een aantal van de meest gevierde academische onderzoekers op het gebied van de Russische avant-garde de nieuwste inzichten presenteren. Sprekers zijn onder anderen Alexandra Shatskikh, John Bowlt, Mary Nicholas, Nataliya Zlydneva and Tatiana Goriatcheva. Meer informatie over het programma is hier te vinden.

Catalogus Russische avant-garde De Khardzhiev-collectie Stedelijk Museum Amsterdam

Over de Khardhiev-collectie

De unieke collectie van Nikolai Khardziev bevindt zich sinds 1998 in het Stedelijk Museum Amsterdam en omvat 732 werken, waaronder 173 werken van Malevich (zes schilderijen, de rest werk op papier). De Russische literatuurwetenschapper Nikolai Khardzhiev (1903-1996) was vriend en bewonderaar van de moderne schilders van zijn tijd. Khardzhiev verzamelde werk van meesters als Kazimir Malevich, Mikhail Larionov, Olga Rozanova, El Lissitzky, Vasiliy Chekrygin, Mikhail Matyushin en Vladimir Tatlin. Zo bracht hij vanaf eind jaren 1920 een omvangrijke verzameling Russische avant-gardekunst bijeen. De collectie bevat naast 20 schilderijen veel werken op papier, waaronder gouaches, aquarellen, omslagontwerpen van futuristische boeken, schetsen en studies. Met het voortdurende wetenschappelijke onderzoek naar deze collectie is het Stedelijk Museum een belangrijk kenniscentrum geworden van deze periode in de kunst, en door deze werken wordt een beter begrip van het werk van deze Russische avant-gardekunstenaars mogelijk.

Over de collectie is in 2013 de publicatie Russische avant-garde De Khardzhiev-collectie verschenen. Auteurs: Elena Basner, Geurt Imanse, Frank van Lamoen, Michael Meylac, Sergey Sigey | Stedelijk Museum/nai010 uitgevers | ISBN: 978-94-6208-104-8 | Hardcover | 544 pagina’s | ENG/NL | € 49,50

Noot voor de redactie

De voorstudie van Een Engelsman in Moskou en het schilderij zijn te zien in de collectiepresentatie op de begane grond van het museum.

Voor meer informatie en beeldmateriaal kunt u contact opnemen met de Press Office van het Stedelijk Museum, 020 - 573 2660 / 656 of pressoffice@stedelijk.nl