Nieuws — 2 dec 2014

“Ik hield van de foto’s in de etalages van makelaarskantoren; accuraat en hartverscheurend leeg.” Vanaf de vroege jaren 70 concentreerde fotograaf Lewis Baltz zich op het niemandsland tussen stad en natuur en op desolate plekken in onze verstedelijkte cultuur. Hij zette zich af tegen de klassieke Amerikaanse landschapsfotografie en de beeldtaal van een fotograaf als Ansel Adams die het landschap tot decor van emotionele projecties maakte. Met zorgvuldig gekozen standpunten en helder opgebouwde composities analyseerde Baltz de anonimiteit, eenvormigheid en leegheid van het stedelijke landschap. In 1975 was Baltz, net als Stephen Shore en Bernd en Hilla Becher, een van de deelnemers aan New Topographics in het George Eastman House - een tentoonstelling die van grote invloed was op de ontwikkeling van de conceptuele fotografie.

In 1971, nog tijdens zijn studie aan Pomona College in California, werd Baltz’ werk omarmd door de beroemde New Yorkse galeriehouder Leo Castelli. Over de fotoserie waarmee hij Castelli overtuigde, Tract Houses, zei hij later: “Dit was de tijd dat beeldhouwkunst het universum veroverde. Geen fysieke beeldhouwwerken, maar het idee dat elk object, of verzameling objecten, ruimtes of handelingen – hoe banaal ook – gezien konden worden als sculpturen. (…) Het leek op een overwinning van de macht van kunst. Kunst veranderde niets, maar door de manier te beinvloeden waarop mensen de waarneembare werkelijkheid  ervaren veranderde de kunst alles.” Het waren dan ook eerder beeldend kunstenaars, waaronder Bruce Nauman en Donald Judd, die Baltz inspireerden dan de fotografen uit zijn tijd.

In 1992 kreeg Lewis Baltz een solotentoonstelling in het Stedelijk Museum, waarin vijf projecten te zien waren. Met Candlestick Point (1988), week hij af van de seriële fotografie in zwart-wit die hij tot dan toe in strakke horizontale lijnen ophing. Candlestick Point, dat de kunstenaar later aan het Stedelijk schonk, bestaat uit 84 foto’s – deels zwart-wit, deels in kleur – die in onregelmatige groepen over een wandoppervlak worden geplaatst. Baltz maakte de foto’s op een afgelegen plek in het natuurgebied in San Francisco, waar een grote parkeerplaats gebouwd zou worden, tegen de achtergrond van de crack wars die op dat moment plaatsvonden in California. Later richtte Baltz zich op verlaten stadslandschappen en maakte hij grote kleurenfoto’s van snelwegen bij nacht, vliegvelden, interieurs van computercontroleruimten. Zo ook Piazza Pugliesi (1991), dat het Stedelijk in 1995 aankocht. In de tentoonstellingscatalogus schrijft Stedelijk-conservator Hripsimé Visser: “Tegenover een vooropgezette moraal zet Baltz observatie, tegenover pathetiek plaatst hij analyse. Bij hem is het landschap geen nauw omschreven categorie, geen voertuig van metafysisch verlangen maar een visuele ruimte waarin de processen van natuur en cultuur meedogenloos zichtbaar zijn.”

Lewis Baltz overleed op 22 november op 69-jarige leeftijd in zijn woonplaats Parijs. Een recent interview met de kunstenaar is te lezen op de website van L’Oeil de la Photographie.