Nieuws — 15 sep 2009

Na zes vruchtbare maanden draagt het Stedelijk Museum het project in Amsterdam Nieuw West, getiteld De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman, over aan de buurt en zijn bewoners. Dat gebeurt door middel van een feestelijke oogstdag op zondag 27 september, rondom de locatie van waaruit het project opereert: de Lodewijk van Deysselstraat 61.

Bij het project verbouwen bewoners zelf groenten in speciaal voor het project ingerichte moestuinen. Op 27 september wordt de oogst feestelijk binnengehaald en is er aanvullend een programma met onder meer tuinyoga, workshops waarin groenten centraal staan en Bollywoodmuziek. Ingegeven door het succes van De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman wordt er op dit moment met alle betrokken partijen, zoals het stadsdeel, woningbouwverenigingen en Koers Nieuw West, gesproken over een voortzetting van dit project.

De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurmanbevindt zich op het snijvlak van beeldende kunst en (sociale) architectuur en is erop gericht de bewoners weer eigenaar te laten zijn van het groen in hun eigen buurt. Op uitnodiging van het Stedelijk Museum transformeerde de Sloveense kunstenares Marjetica Potrc (1953) samen met Wilde Westen, een groep jonge ontwerpers, architecten en cultural producers, het openbare groen rond de Lodewijk van Deysselstraat tot groentetuinen. Bewoners hebben daar de afgelopen maanden met hulp van specialisten, gewassen verbouwd en daar mee gekookt. De keuken weerspiegelde de culturele diversiteit van de wijk en functioneerde als een ontmoetingsplek waar ideeën en ervaringen uitgewisseld werden.

Met dit experimentele project heeft het Stedelijk laten zien dat het lukt om met vereende krachten – met kunstenaars, bewoners, gemeente en woningbouwvereniging en andere partijen – de buurt leefbaarder te maken. Leontine Coelewij, curator van het Stedelijk: “We hebben willen laten zien hoe een museum ook op deze manier een laboratoriumfunctie heeft en een katalysator kan zijn voor nieuwe ontwikkelingen. Kunstenaars zijn op dit moment heel erg bezig met hoe steden zich ontwikkelen, wat de grenzen zijn van architectuur en hoe sociale vernieuwing tot stand kan komen.

Zij werken daarbij vaak nauw samen met lokalecommunities.”

Programma van de oogstdag op 27 september: 

10 – 11 uur: tuinyoga voor iedereen door Ria van Leeuwen

11 – 12.30 uur:brunch in de keuken en bij goed weer buiten op straat

13 – 14 uur: officiële opening oogstfeest

14 – 16 uur: Mongoolse muziek door muziekgroep Geratjan

kinderen geven rondleidingen in de tuin van het project

groenten- en bloemenhenna door Ouardia

wijn maken met henna

groenten inmaken en wekken met Aisha en Costa

groentenloterij

kruidenworkshop

schoonheidsverzorging in de tuin

16 – 17.30 uur: stadsvis proeven

17.30 – 19 uur: oogstfeest diner

muziek en Bollywooddans door Yasmin.

Achtergrondinformatie over Stedelijk in Amsterdam Nieuw West:

De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman 

Marjetica Potrc en Wilden Westen richtten zich op de geschiedenis van Amsterdam Nieuw West als tuinstad, en op het hergebruik van het stedelijk groen door de actieve participatie van de bewoners. Rondom collectieve tuinen in deze stadsvernieuwingswijken hebben Potrc en Wilde Westen de boer, de ontwerper en de kok samengebracht. Zij namen collectieve tuinen in gebruik, kweekten groenten, kookten samen met de buurt, gaven workshops en stelden kunst tentoon. Het is een experiment dat stadslandbouw als middel tot culturele vernieuwing onderzoekt, de actieve betrokkenheid van bewoners bij hun omgeving wil vergroten en creativiteit, ondernemerschap en ecologisch bewustzijn in de wijk wil stimuleren.

De geschiedenis van het groen in Nieuw West gaat terug tot begin 20e eeuw, toen het gebied nog boerenland was, en later tuinstad. Sinds 1900 heeft het groen steeds meer moeten inleveren. Anno 2009 wordt in de buurt constant verhuisd door de vele renovatie- en nieuwbouw-projecten en kent de buurt veel nieuwe bewoners. Met dit project is een alternatieve strategie ontwikkeld om het groen in Nieuw West een nieuwe functie te geven en daar bewoners bij te betrekken. Ook is het project er op gericht dat bewoners zich hun buurt toe-eigenen. Het raakt aan begrippen als autarkie, duurzaamheid, betrokkenheid en initiatief. De locatie Lodewijk van Deysselstraat 61, een voormalig bedrijfspand in Geuzenveld-Slotermeer, fungeert als plek waar buurtbewoners elkaar, kunstenaars en ontwerpers kunnen ontmoeten, en op de hoogte kunnen raken van andere initiatieven.

Marjetica Potrc werd opgeleid in haar geboortestad Ljubljana, eerst als architect en later als beeldend kunstenaar. Haar werkwijze sluit aan bij een beweging in de kunstwereld waarin interactiviteit en participatie, soms zeer maatschappelijk georiënteerd, belangrijk zijn. Ze voerde de afgelopen jaren projecten uit in Caracas (Venezuela), Rajastan (India) en New Orleans (USA). Haar werk ontstaat veelal in samenwerking met plaatselijke communities waarbij zij zich meestal richt op het dagelijkse leven in de stad, op het wonen en de infrastructuur. Potrc zoekt praktische oplossingen voor dagelijkse problemen, zoals op het gebied van water en elektriciteitsvoorziening. Ze ontwikkelde bijvoorbeeld in de sloppenwijken van Caracas eendry toilet. Zelfredzaamheid en betrokkenheid van lokale gemeenschappen en duurzaamheid zijn sleutelwoorden in haar werk. Tekeningen die ze maakt als voorbereiding vormen een steeds belangrijker onderdeel van haar oeuvre; zo heeft  ze dit jaar een uitgebreide selectie van haar tekeningen laten zien op de Biënnale van Venetië. Marjetica Potrc won in 2000 de prestigieuze Hugo Boss Prize en toonde haar werk in de bijbehorende expositie in het Guggenheim Museum in New York. Later dit jaar zal ze een tekeningen serie rond de thematiek van de transformatie van Amsterdam Nieuw West laten zien in een tentoonstelling op de Cooper Union in New York op uitnodiging van Saskia Bos.

Wilde Westen is een collectief van jonge ontwerpers, architecten en cultural producers. Zij werken samen voorbij de grenzen van hun vakgebied en houden zich bezig met stedelijke ontwikkeling, de vernieuwing van Amsterdam Nieuw West in het bijzonder. In 2008 zijn zij een onderzoek gestart met het thema Bedrijventuin, gericht op Amsterdam Nieuw West. Dit onderzoek resulteerde in een strategie die nu zijn weerslag vindt in het project met Potrc. Het programma van Wilde Westen is gebaseerd op een open, dynamisch en participatief proces dat reageert op en meegroeit met de stedelijke en sociale context. Wilde Westen sluit daarvoor coalities met ondernemers, ontwerpers, woningbouwcorporaties, onderzoekers, overheid en marktpartijen. Het collectief wil ondernemerschap en een vitale woon-werk omgeving bevorderen, de lokale economie versterken en verbinden met educatie, grootstedelijke initiatieven en globale ontwikkelingen, en alternatieve modellen voor stedelijke ontwikkelingen. Wilde Westen bestaat uit: Eva Pfannes, Sylvain Hartenberg, Reinder Bakker, Hester van Dijk, Lucia Babina en Henriette Waal. Zie ook www.wildewesten.com. 

Amsterdam Nieuw West staat bekend als één van de grootste stadsvernieuwingsprojecten in Europa. Begin 20e eeuw was het nog landbouwgebied. De ruim 33.000 woningen die werden ontworpen voor de Westelijke tuinsteden kwamen voort uit een utopisch geloof dat de gebouwde omgeving een rol kon spelen in het realiseren van een betere wereld. Toen de wijken na de Tweede Wereldoorlog echter werden gebouwd, lag de prioriteit bij de opbouw van de economie, met als  resultaat minder laagbouw, minder ruime woningen en goedkope bouwtechnieken. In de loop der jaren is het groen in de wijk steeds meer in het gedrang gekomen en de dichtheid van bebouwing sterk toegenomen, de sociaaleconomische situatie verslechterde en de sociale cohesie verminderde.

Het stadsvernieuwingsproject loopt tot 2015.  

Partners van het project Stedelijk In West – De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman zijnKoers Nieuw West, het programma van de gemeente Amsterdam, gericht op het verbeteren van de sociaaleconomische positie van de bewoners in Nieuw West en de speciaal voor de stadsvernieuwing opgerichte woningcorporatie Far West, dat onder meer het pand aan de Lodewijk van Deysselstraat om niet ter beschikking stelde. Daarnaast wordt intensief samengewerkt metstadsdeel Geuzenveld-Slotermeer.

Over De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman zal in 2010 een publicatie verschijnen dat het project documenteert en in een breder stedenbouwkundig perspectief plaatst. Hiervoor is een ruime ondersteuning van het Stimuleringsfonds voor de Architectuur ontvangen. 

Het is mogelijk het project te volgen via de speciale website: www.stedelijkindestad.nl.

Stedelijk In West – De kok, de kweker, zijn vrouw en hun buurman wordt ondersteund door:

Gemeente Amsterdam
Fonds voor de Kunst
Far West

Noot voor de redactie:

Voor meer informatie: Press Office, Sylvia Baljak,020 – 573 26 62, pressoffice@stedelijk.nl