Jort van der Laan
Profiel
Profiel — 23 nov 2018
In Neither of Us Is Powerless onderzoekt Jort van der Laan hoe lichamen betrokken zijn bij het creëren van betekenis op plaatsen van transitie. Gefilmd tijdens de frequente vliegreizen van de kunstenaar tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk, verkent het videowerk de luchthaven als een extraterritoriale overgangsruimte waar beweging wordt gemonitord en gecontroleerd en collectieve ervaring wordt vormgegeven. De video gaat vergezeld van een verzameling woorden en zinnen die van der Laan – in samenwerking met kunstenaar en schrijver Charlotte Rooijackers – verzamelde uit reclameteksten van vliegveldwinkels, exclusieve lounges en SkyMall-brochures. Deze termen, die worden gepresenteerd in de video en op een zeefdrukposter dat de kunstenaar met grafisch ontwerper Johanna Ehde maakte, vestigen de aandacht op hoe taal fysieke en ruimtelijke ervaring vormt.
De film toont een luchthaven via een reeks wankele beelden, vaak opgenomen vanuit een ongewone kijkhoek, alsof de kunstenaar stiekem aan het filmen is. De ruimtes en mensen die Van der Laan registreert zijn niet onmiddellijk herkenbaar en worden nog meer verdoezeld door de handen van de kunstenaar die de camera hanteert. Door vage close-ups van zijn lichaam als abstracte overgangen tussen scènes te gebruiken, ondermijnt Van der Laan het idee van een (hoofd-)persoon in relatie tot een omringende omgeving; er is geen duidelijke hiërarchie tussen de twee. Angstaanjagend leeg en gehuld in blauwe schaduwen lijkt de terminal bijna buitenaards, bevolkt door spookachtige figuren die bewegen alsof ze in slow motion georkestreerd zijn.
Van der Laan is met name geïnteresseerd in de verschillende technologieën en gedragsbepalende apparaten waarmee reizigers in contact komen terwijl ze de luchthaven passeren. Deze affectieve technologieën, die variëren van zeer geavanceerde apparaten voor retina- en lichaamsscans tot eenvoudigere elektrische massagestoelen, houden nauw verband met de omvangrijke regimes van controle op de luchthaven. Het intens gereguleerde proces dat reizigers ervaren wanneer ze door de douane gaan, staat in contrast met het gevoel van relatieve anonimiteit binnen de terminal. Neither of Us Is Powerless presenteert de luchthaven als een tijdelijke omgeving waarin techno-sociale apparaten menselijke interactie vervangen en reizigers bezig gehouden worden met het monitoren en controleren van hun bewegingen. Het luxueuze winkelaanbod van de luchthaven contrasteert sterk met Van der Laan’s weergave van de terminals als gehuld in duisternis. Met dit visuele middel wijst de kunstenaar op het feit dat er uit het zicht, achter de schijnbare duidelijkheid en ordelijkheid van de luchthaven, complexe surveillance- en screeningactiviteiten plaatsvinden.
Over de kunstenaar
Jort van der Laan (1986, Nederland) heeft gestudeerd aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en het Dutch Art Institute in Arnhem. Zijn werk is tentoongesteld bij instellingen als Casco Art Institute: Working for the Commons, Utrecht; Rongwrong, Amsterdam; The Tokyo Art Book Fair, Tokyo; en Zico House, Beirut. Hij is momenteel artist-in-residence aan het King’s College in Londen.