Schreibzeit

Hanne Darboven werkte van 1975 tot 1999 aan het uit 32 delen bestaande boekwerk met de programmatische titel ‘Schreibzeit’. Alle aspecten van deze bijzondere uitgave, dus ook de papiersoorten en de verschillende formaten, werden door Darboven zeer nauwkeurig vooraf bepaald. Het werk vormde zich als een monumentale montage. Zij ‘componeerde’ haar werk met gebruikmaking van citaten uit literaire, filosofische en historische teksten en muzikale notities. Citaten van Hölderlin, Valéry, Rilke, Baudelaire, Brecht, Sartre, Heidegger en vele anderen kregen zo een plaats in ‘Schreibzeit’. Ook aspecten uit het leven van alledag kregen hun plaats en de door Darboven ontwikkelde kalanderberekeningen: lange reeksen optellingen van dag, maand en jaar volgens een vast procédé. De kunstenares wil de continuïteit in de historische ontwikkeling blootleggen en aantonen dat historische reflectie altijd in relatie staat tot het heden. Of, zoals Darboven het ooit zelf uitdrukte: “Is er tijd zonder geschiedenis?” Het kunstwerk is voor Darboven een constructie die tot stand is gekomen door analyse, berekening en planning. Het begrip ‘tijd’ vormt daarbij het belangrijkste inhoudelijke element van haar werk.