laurence aberhart

Gelijktijdig met de tentoonstelling van Colin McCahon brengt het Stedelijk een presentatie van foto’s van Laurence Aberhart, een van Nieuw-Zeelands meest prominente fotografen. Toen Stedelijk-conservator Marja Bloem in Nieuw-Zeeland was ter voorbereiding van de retrospectief van McCahon, stuitte ze daar op het werk van Laurence Aberhart.

Diens zwart-wit foto’s hebben een tijdloze kwaliteit, een verstild karakter – het zijn onvergetelijke beelden met een grote emotionele kracht. De schilderachtige eigenschappen en de atmosfeer doen aan McCahons werk denken. 
Er is iets typisch ‘Nieuw-Zeelands’ aan het werk: vanwege het landschap met zijn unieke aspecten en de herkenbare locaties die nauwkeurig waren vastgelegd, maar vooral ook vanwege de melancholische stemming en het verhaal dat de beelden suggereren.

Dat geldt bijvoorbeeld voor de foto’s met kerkhoven, grafstenen of grafengelen, schijnbaar alleen en verlaten in het weidse landschap van afwisselend glooiende heuvels en vlakten. Angel Over Whangape Harbour, Northland, 6 May 1982 is zo’n foto van een engel die een graf bewaakt in een schier eindeloos heuvellandschap met een bewogen hemel erboven. Een vergelijking met de van religie doordrenkte schilderkunst van McCahon is op zijn plaats.

Laurence Aberhart (Nelson, NZ 1949) beschrijft zichzelf als ‘een eclectische verzamelaar van cultureel afval, zoals het aanspoelt en voordat het verdwijnt’. Daarom documenteert hij nauwgezet – in thematische series – plekken van historisch en /of cultureel belang die op het punt staan te verdwijnen en die hij tegenkomt op zijn tochten.

Het bi-culturele karakter van de Nieuw-Zeelandse geschiedenis vormt een rijke bron van beeldmateriaal. De vervallen architectuur van het kolonialisme uit de jaren 1920-‘40 vormt een belangrijk thema in zijn foto’s. Het zijn opnames van kerken, lodges van Vrijmetselaars, Maori gemeenschapshuizen en kerkhoven met hun sculpturen, maar ook gewonere alledaagse ruimtes.

Hij legt eenvoudige dingen vast die dan wel gewoon mogen zijn maar die door zijn geconcentreerde blik bijzonder worden. Het verstrijken van de tijd wordt zichtbaar gemaakt, met name in de landschapsfoto’s zoals de serie beelden van Mount Taranaki. Aberhart lijkt in zijn werk veel nadruk te leggen op de teksten die op graven en monumenten staan; soms ironisch, soms alleen als verslag.

Teksten zijn veel aanwezig in de cultuur van Nieuw-Zeeland als slogans geschilderd op muren en rotsen, maar sinds McCahon ook in de beeldende kunst. Aberhart is autodidact die zijn foto’s maakt met een traditionele Korona 8x10 inch camera. Deze camera vereist een lange belichtingstijd – variërend van vaak langer dan een uur overdags tot meer dan twaalf uur ‘s nachts. De foto’s zijn klein en scherp gedetailleerd, concentreren zich op het onbeweeglijke en stralen stilte en rust uit.

In zijn presentatie in het Stedelijk Museum zijn een veertigtal foto’s van 1980 tot 2000 te zien. Hierbij verschijnt een kleine brochure met teksten van Francis Pound en Marja Bloem, gesponsord door Sue Crockford Gallery, Auckland, N.Z.