Opwinding
Een tentoonstelling van Rudi Fuchs
Tentoonstelling — 27 mei t/m 1 okt 2016
In Opwinding kijkt oud-directeur Rudi Fuchs terug op zijn lange loopbaan. Een bijna 1350 vierkante meter tellend overzicht biedt meer dan 100 werken, aankopen waarmee Fuchs een bepalende rol heeft gespeeld in het opbouwen van de kunstcollectie Nederland. Beleef de opwinding die Fuchs voelde bij zijn eerste ontmoeting met topstukken van o.a. Georg Baselitz, Jan Dibbets, Tracey Emin, Gilbert & George, Damien Hirst, Jannis Kounellis, Mario Merz, Piet Mondriaan, Bruce Nauman en A.R. Penck.
De tentoonstelling biedt een overzicht van meer dan een halve eeuw hedendaagse kunst, van abstracte tot figuratieve schilderkunst, van inmiddels toonaangevende werken uit de collecties van het Stedelijk, Van Abbemuseum en het Gemeentemuseum Den Haag.
Rudi Fuchs: een eigenzinnige kijk
Rudi Fuchs maakt al vroeg in zijn carrière naam met een volstrekt eigenzinnige manier van tentoonstellen en door de verrassende manier waarop hij werk combineert van verschillende kunstenaars en stijlen. De overeenkomsten tussen tijdgenoten kon voor hem bijvoorbeeld belangrijk zijn: Daniel Buren tegenover Georg Baselitz en Gilbert & George tegenover Bruce Nauman. Hij richtte de zalen niet in op basis van kunsthistorische informatie, zijn keuzes waren gebaseerd op het kijken. Het ontwerp voor de inrichting van Opwinding zal worden gemaakt door Walter Nikkels, die met Rudi Fuchs in het Stedelijk vele tentoonstellingen inrichtte, evenals de Documenta in 1982. Rudi Fuchs is tot op heden de enige Nederlander die deze prestigieuze kunstmanifestatie samenstelde.
“Als kunstwerken in elkaars nabijheid hangen, kun je hun eigenheid beter zien. Kijk naar de jaren 70 – er waren toen zoveel verschillende soorten kunst, die elkaar dwars zaten, of leken te zitten. Maar als je die dingen eerlijk bekeek, waren ze ieder op hun manier onweerlegbaar goed. Ik kon er althans niet omheen. Je kon partijdig zijn, zoals velen dat waren, of juist die veelheid als een rijkdom accepteren – en zó naar kunst kijken. Al in 1980 zeiden Markus Lüpertz en Richard Long tegen mij: het gaat om de kwaliteit van onze generatie. Er is geen gelijk. Er is wel smaak en voorkeur – dat is iets anders. In de wereld van nu is niemand meer automatisch de eerste. In de kunst is niemand de beste. Daarover gaat deze tentoonstelling – vanuit mijn zicht en met het materiaal dat ter beschikking staat.”
Over de tentoonstelling
In de tentoonstelling staat de opwinding van het ontdekken en beter leren kennen van kunstwerken centraal. Fuchs neemt de bezoeker mee in zijn manier van kijken, die draait om tijd, geduld en zorgvuldigheid. Hij ziet het kunstwerk als een intense neerslag van hoe een kunstenaar kijkt naar wat hij aan het maken is – alles in het werk is immers het gevolg van de beslissingen die de kunstenaar neemt tijdens het maken. Zelf kijkt Fuchs met eenzelfde intensiteit naar het eindresultaat, naar het materiaal, de techniek, de kleuren en de maten, de compositie en de traditie waarin een kunstenaar werkt. Opwinding is een uitnodiging aan de bezoeker om in zijn eigen tempo op zoek te gaan naar de overeenkomsten, de verschillen, de rijkdom in kleur, compositie, materiaal en ideeën.
Over Rudi Fuchs
Rudi Fuchs (1942, Eindhoven) studeerde kunstgeschiedenis in Leiden, waar hij tot 1975 bleef werken en lesgeven. Vervolgens was hij directeur van het Van Abbemuseum in Eindhoven (1975-1987), het Haags Gemeentemuseum (1987-1993) en van het Stedelijk Museum Amsterdam (1993-2003). Buiten zijn directoraten was Fuchs ook internationaal actief. In 1983 had hij de artistieke leiding van Documenta 7, Kassel en van 1984 tot 1990 was hij de eerste artistiek directeur van het Museo d’Arte Contemporanea, Castello di Rivoli, Turijn. Fuchs schreef gedurende zijn loopbaan talrijke publicaties over eigentijdse kunstenaars, waaronder de afgelopen acht jaar een wekelijks essay in De Groene Amsterdammer. In 2006 verscheen van zijn hand de publicatie Rembrandt Spreekt.
Zaalteksten
De titelkaartjes in het Stedelijk bevatten doorgaans de naam van de kunstenaar, de titel van het werk, het jaartal, de collectie en soms ook de gebruikte techniek en of het een schenking is.
Rudi Fuchs wilde in zijn tentoonstelling alleen de naam van de maker en het jaartal waarin het werk gemaakt is laten zien, en verder op zaal geen teksten met uitleg. Een bewuste keuze, want hij wil de bezoeker vooral aanzetten tot kijken: "Je denkt dat je al die informatie nodig hebt, maar die titelkaartjes leiden alleen maar tot tunnelvisie. De meeste mensen lezen die eerst en gaan dan naar het werk kijken of het klopt. Vreemd toch eigenlijk? Als mensen lezen dat een schilderij van Rob Birza Maanmannen heet, dan denken ze: inderdaad, die figuren lijken op maanmannetjes. En klaar ben je met denken. Maar als jij er zeemeerminnen in wilt zien? Misschien zie je er je schoonmoeder in. Daar moet je volkomen vrij in zijn. Zelf kijken, zonder inkleuring vooraf, is erg belangrijk. En als je zonder titel kijkt, ontdek je namelijk veel meer dingen. Probeer bijvoorbeeld te ontdekken in welke volgorde de kunstenaar te werk is gegaan. Echt, je hebt de titels niet nodig. Bovendien: de helft van de kunstwerken hier heet ‘zonder titel’, dus zo’n gemis is het niet."
We zouden zeggen: ga het experiment aan en ervaar of je er beter van gaat kijken.
Extra programmering
Theorie: The Couplets of Fuchs and Other Stories
Datum & Tijd: Zondag 18 september, 15.30 – 17.45 uur
Locatie: Stedlijk Museum Auditorium
Essay over Opwinding door Rudi Fuchs
Ook over Opwinding schreef Rudi Fuchs een essay waarin hij toelicht hoe hij tot deze tentoonstelling kwam. Lees het essay hier online.
Bundel essays Groene Amsterdammer
Bij de tentoonstelling verschijnt een bundeling van essays die Rudi Fuchs de afgelopen jaren voor De Groene Amsterdammer schreef (uitgave Konig Buchhandlung).