Ed van der Elsken

Ed van der Elsken was een unieke figuur. Als straatfotograaf ging hij in steden als Parijs, Amsterdam, Hong Kong en Tokio op zoek naar zelfbewuste mensen, naar mooie meisjes en tegendraadse jeugd. Van der Elskens foto’s en films zijn sterk van vorm, onmiskenbaar geworteld in hun tijd, maar tegelijkertijd tijdloos. Ed van der Elsken wist de 'Zeitgeist' te documenteren en te beïnvloeden. In zijn werk ontwikkelde hij een directe, onconventionele en persoonlijke stijl. Van der Elskens aanwezigheid is altijd zichtbaar in zijn werk, contact was voor hem essentieel om een beeld te kunnen maken. Ook zette hij vaak een situatie in scène als speelse dynamische artdirector.

Van der Elskens oeuvre heeft zijn vanzelfsprekende plaats naast dat van internationale grootheden als Robert Frank (1924, CH) en William Klein (1928, VS) en vormt een bron van inspiratie voor hedendaagse kunstenaars als Nan Goldin (1953, VS) en Paulien Oltheten (1982, NL).

Doorbraak

In 1956 verwierf de jonge Van der Elsken internationale roem met Een Liefdesgeschiedenis in Saint Germain des Prés, een op zijn eigen leven geïnspireerde fotoroman over een groep jonge bohemiens die doelloos rondhangt in het naoorlogse Parijs. Van der Elsken herkende zichzelf in hun sombere levensvisie maar behield tegelijkertijd de afstand die hij nodig had om ze te kunnen fotograferen. Kenmerkend en vooruitwijzend naar de latere cineast is de filmische structuur van het boek met flashbacks en een dynamische afwisseling van standpunten.

Fotoboeken

Meer dan twintig fotoboeken zouden volgen, waaronder Bagara (1958) waarin het dorpsleven, de rituelen en de jacht in Centraal Afrika zijn vastgelegd, Jazz (1959), Sweet Life (1966) het resultaat van een wereldreis, Amsterdam (1979) een document van zijn liefde voor de stad waar hij jarenlang woonde, Avonturen op het land (1980) zijn persoonlijk verslag van het leven op het platteland bij Edam, en De ontdekking van Japan (1988) neerslag van zijn jarenlange reizen naar Japan. Deze fotoboeken vormen, samen met zijn films, de kern van het oeuvre van Van der Elsken en het uitgangspunt van de tentoonstelling. Aan de hand van dummy’s, contactvellen, schetsen en ander materiaal wordt aandacht besteed aan het maakproces van de boeken en de werkwijze van Van der Elsken. Een selectie filmfragmenten en diaprojecties accentueert zijn betekenis als filmmaker en de relatie met zijn fotografie. Ruim 200 iconische foto’s, zowel in zwart-wit als in kleur, vormen de kern van de tentoonstelling. 

Van der Elsken, Sandberg en het Stedelijk

De tentoonstelling is samengesteld door Hripsimé Visser, conservator fotografie bij het Stedelijk Museum Amsterdam, die in het verleden al verschillende presentaties en publicaties over zijn werk maakte. Het Stedelijk volgt Van der Elsken sinds het begin van zijn carrière in de jaren 50. Sandberg geeft Van der Elsken ook verschillende belangrijke opdrachten, zoals het vastleggen van tentoonstelling Dylaby in 1961 – nu te zien in de Tinguely-tentoonstelling. De grootste museale verzameling van Van der Elsken bevindt zich dan ook in het Stedelijk. In 1966 organiseerde het museum zijn grote tentoonstelling Hee...zie je dat? en in 1991 kort na zijn overlijden, het overzicht Once Upon a Time.  

De tentoonstelling reist na het Stedelijk Museum door naar Jeu de Paume (Parijs) en naar Fundación MAPFRE (Madrid).

De tentoonstelling is open voor publiek vanaf vrijdag 3 februari, 14.00 uur. 

Online verhalen Ed van der Elsken

In aanvulling op de tentoonstelling heeft het Stedelijk ook een drietal online verhalen ontwikkeld over Ed van der Elsken. Maak een tijdreis door Eds leven en werk, hoor hoe bijzondere mensen Kijken naar Ed en ontdek waarom jonge mensen juist nu houden van Ed. Het tweede verhaal, Kijken naar Ed is ontwikkeld ism de Volkskrant.

Bekijk verhalen

Fotowedstrijd De verliefde camera

Ed van der Elskens foto's zijn prachtig en legendarisch door het kortstondig moment van intimiteit dat hij weet vast te leggen. Het Stedelijk daagde alle fotografen uit om zelf op zoek te gaan naar dat intieme moment en die ene bijzondere blik. Dit kon overal zijn: op straat, in de sportschool, bij je schoonmoeder thuis of in Parijs... De opdracht? Deze bijzondere blik te vangen in een portretfoto en hem te delen op Instagram of Facebook onder #deverliefdecamera #fotowedstrijd en tag @stedelijkmuseum. De fotowedstrijd is indmiddels gesloten en de winnaars worden op 15 mei bekend gemaakt. Op 19 mei komen de werken van de winnaars worden op 19 mei gepresenteerd tijdens het By(e) Ed! event. 

Publieksprogramma

FILM, feb 2017
Ed van der Elsken filmavonden: De Verliefde Camera
Taal: Nederlands
Locatie: EYE Filmmuseum

• Vanaf 2 februari: De Erfenis
• 10 feb, 19.15: Ed van der Elsken en Amsterdam
• 12 feb, 19.15: Ed van der Elsken, filmende fotograaf
• 21 feb, 19.15: Ed van der Elsken, Eye on Ar and Artists
• 22 feb, 19.00: Van der Elsken en tijdgenoten: Stad, familie en film

EVENT, 25 feb, 25 maart, 22 april 2017
LOVER TRAVELER HUNTER
Workshops voor volwasenen - fotografie door de ogen van Ed
Taal: Nederlands
Locatie: verschillende plekken in Amsterdam

THEORIE, 12 feb 2017
Sunday Seminar: Tussen kunst en document: Fotografiekritiek in Nederland 1980 - 2015
Taal: Nederlands
Locatie: Teijin Auditorium

EVENT, 17 feb 2017
CJP Serveert: Ed van der Elsken
Taal: Nederlands
Locatie: tentoonstelling

RONDLEIDING, 7 april en 13 mei
Gratis rondleiding in Nederlandse Gebarentaal
Taal: Nederlandse Gebarentaal
Locatie: tentoonstelling

THEORIE, 23 Apr 2017
The Moving Page: At the Crossroads of Cinema and Photobook
Taal: Engels
Locatie: Teijin Auditorium

FRIDAY NIGHT EVENT, 19 mei 2017
Ed van der Elsken Finissage met o.a. Meduse MagiQ
Taal: Nederlands en Engels
Locatie: Optredens op verschillende plekken in het museum

priority lane toegang 

Bent u in het bezit van een e-ticket of houder van een van de onderstaande passen? Dan kunt u de ‘priority lane’ gebruiken. U hoeft niet langs de kassa en kunt direct doorlopen naar de toegangscontrole.

Houders van onderstaande passen kunnen bovendien gebruik maken van de speciale Stedelijk Vrienden entree (links van de draaideur). Dit geldt niet voor houders van een e-ticket.

CREDIT

Tentoonstelling georganiseerd door het Stedelijk Museum Amsterdam in samenwerking met Jeu de Paume. Met speciale dank aan Anneke Hilhorst en Han Hogeland, het Nederlands Fotomuseum Rotterdam, Universiteitsbibliotheek Leiden/ Bijzondere Collecties, EYE Filmmuseum Amsterdam, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum, Annet Gelink Gallery, Amsterdam en Paradox, Edam.