de rijke / de rooij - mandarin ducks (nederlands paviljoen biënnale 2005)

Dit nieuwe filmwerk van Jeroen de Rijke en Willem de Rooij beleeft zijn Nederlandse première in het Stedelijk Museum CS.

De film wordt gepresenteerd in de context van een door de kunstenaars gemaakte selectie van werk uit de collectie van het Stedelijk Museum. Mandarin Ducks vormde de Nederlandse inzending voor de 51ste Biënnale van Venetië en was de afgelopen maanden in het Rietveld Paviljoen in Venetië te zien. Jeroen de Rijke en Willem de Rooij werden voor de Biënnale uitgenodigd door Stedelijk-conservator Martijn van Nieuwenhuyzen in opdracht van de Mondriaan Stichting. 

In Venetië onderscheidde de installatie van Mandarin Ducks zich door de ruimtelijke situatie, waarin het licht en de architectuur van het Rietveld Paviljoen in de Giardini van de Biënnale zich verhield tot het beeld van de set waarin de film was opgenomen. In SMCS wordt Mandarin Ducks getoond in samenhang met documentatie, schilderijen en objecten uit de collectie van het Stedelijk Museum. De presentatie geeft zo inzicht in het complex van artistieke en socio-politieke overwegingen dat bij de totstandkoming van het werk richtinggevend was. Naast ‘cubische constructies’ uit de jaren zeventig van Slothouber en Graatsma, het ‘Elling buffet’ van Rietveld, een lithoserie van Schwitters en twee schilderijen van Ensor is ook een televisieadaptatie van de klucht ‘Hé, mag ik mijn echtgenote terug’ van John Lanting’s Theater van de Lach uit 1975 te zien en grafisch ontwerp van Wim Crouwel voor de presentatie in Venetië.

Mandarin Ducks, door het Amerikaanse kunsttijdschrift Artforum deze maand geselecteerd bij ‘The Best of 2005’ en door het Britse dagblad The Guardian omschreven als “een van de meest bediscussieerde werken van de Biënnale”, is een turbulente collage van stilistische citaten, kunsthistorische, filmische en theatrale verwijzingen. Het werk zou getypeerd kunnen worden als een ‘black comedy’, waarin de kunstenaars commentaar leveren op de neoliberale klimaat van de westerse samenleving aan het begin van de 21ste eeuw. In een aantal opeenvolgende, tableau-achtige scène’s zien we de verwikkelingen rond tien personages die op een warme zondagavond in een appartement bijeen zijn. In een gestileerde en gefragmenteerde vertelling, via monologen en dialogen vol onderhuidse stekeligheden of openlijke afgunst en bitterheid, onderzoeken de kunstenaars de spanningsvelden tussen mensen, met name op die terreinen waar zich sociale en politieke conflicten via het persoonlijke weerspiegelen. Als de avond voortschrijdt, ontwikkelen zich subtiele verschuivingen in de machtsverhoudingen en treden vormen van persoonlijke en maatschappelijke desintegratie aan het licht. De demonstratief artificiële wijze van acteren, de manier waarop de acteurs in beeld zijn gebracht en de non lineaire verhaaltrant, scheppen een vreemd soort afstand die maakt dat de toeschouwer zich nooit aan een gekende filmische of theatrale ‘taal’ kan overgeven. Hij wordt zich juist bewust van de codes, conventies en achterliggende ideologie van de vrijelijk door elkaar heen gebruikte ‘formats’.

Naast de tentoonstelling in Stedelijk Museum CS presenteren De Rijke / De Rooij Mandarin Ducks in een solotentoonstelling in de Secession te Wenen (tot en met 25 januari 2006). In het voorjaar van 2006 tonen zij nieuw werk in een solopresentatie in de Friedrich Petzel Gallery in New York. Vanaf zomer 2006 verblijven de kunstenaars voor een jaar in Berlijn op uitnodiging van de Deutscher Akademischer Austausch Dienst (DAAD).
  
Mandarin Ducks wordt elk uur, beginnend op het halve uur, in SMCS getoond. De film heeft een lengte van 36 minuten.

Bij de tentoonstelling is de Engelstalige Biënnale-catalogus verkrijgbaar met een visuele bijdrage van de kunstenaars, een introductie van Martijn van Nieuwenhuyzen en essays van Dario Gamboni en Tom Holert. 
Ontwerp: Wim Crouwel. 
Uitgever: Revolver Books, Frankfurt 
(84 pp, ISBN: 3-86588-121-1, € 25).

De tentoonstelling komt tot stand in samenwerking met de Mondriaan Stichting.